#96 Enerverend en rustgevend
Waarin kleine dorpen en steden groot zijn
Beste lezer van de Cultuurnieuwsbrief,
Bennie Jolink opende zaterdag vóór Pasen samen met de Keijenborgse kunstenares Annemarie te Stroet de eerste editie van het Rondje Kunst Hummelo Keppel. Dat leverde welverdiende lokale en regionale aandacht op.
Acht dagen later wist de Achterhoekse oer-rocker de ogen van heel televisiekijkend Nederland op zich gericht toen hij de jarige koning in Doetinchem Oerend hard onthaalde. Live was ik daar niet bij, maar ik begreep van collega’s dat Doetinchem en de Achterhoek zich daar prima aan het koninklijk gezin (en heel televisiekijkend Nederland) hebben gepresenteerd. Trots, maar bescheiden – misschien kun je het zo samenvatten. Volkskrant-journalist Sander Donkers zag het vanaf zijn Amsterdamse woonboot aan en schreef: “Een oerend diep verlangen naar Doetinchem welde in mij op.”
In Hummelo was ik live aanwezig. De aloude zegswijze ‘Waarin een klein dorp groot kan zijn’ werd (en wordt: je kunt het ‘Rondje’ nog afleggen tot en met tweede pinksterdag) ten volle waargemaakt. Daar zijn Achterhoekse dorpen sowieso goed in. Achterhoekse steden trouwens ook: ‘Waarin een kleine stad groot kan zijn.’ Doetinchem bijvoorbeeld, op Koningsdag. Of: ’s-Heerenberg, een nog kleinere stad. De Duitsers hebben daarvoor de mooie term ‘Kleinstadt’, in tegenstelling tot ‘Großstadt’ – die zijn er in de Achterhoek gelukkig niet. Dat zeg ik nadat ik van de week twee keer op en neer moest naar Amsterdam en Haarlem. Wat een gigantische drukte zeg. Dan ga ik liever naar ’s-Heerenberg waar je rond het kasteel ook al zo’n heerlijk kunstwandelrondje te wachten staat. Enerverend en rustgevend tegelijk.
Sander Grootendorst
Artikel in Achterhoek Nieuws over Rondje Kunst Hummelo
Artikel in Achterhoek Nieuws over de Kunstwandelroute in ’s-Heerenberg
Reizende exposities Het Web
De wandelroute rond kasteel Bergh is een project van kunstenaarsnetwerk Het Web. Tot en met 2024 kon Het Web drie exposities per jaar in voorheen gevangenis De Kruisberg in Doetinchem houden. Die mogelijkheid is geëindigd. In 2025 maken de leden de overstap naar buurgemeente Bronckhorst. In de kerken van Drempt en Hoog-Keppel komen reizende exposities.
Elke expositie telt minimaal vier tot zes verschillende deelnemers, die schilderijen, foto’s, sieraden, keramiek, textiel en beelden maken. En waarschijnlijk nog wel meer. Er zijn gedurende de exposities kunstenaars aanwezig, die meer kunnen vertellen over wat er te zien (en te koop) is. Alle exposities zijn gratis te bezichtigen. Van 1 tot en met 25 mei is er een expositie in de Sint-Joriskerk in Drempt, van 14 juni tot en met 28 september is de Dorpskerk in Hoog-Keppel aan de beurt. Wordt vervolgd!
Meer info: hetwebdoetinchem.nl.
Metal-/Punknight
‘And now for something completely different’, zou John Cleese zeggen. Zaterdag is er in café ’t Bolwerk in Winterswijk weer een, gratis toegankelijke, Metal-/Punknight. Vanaf 21.00 uur treden vier bands op: Yes to All, Homebound, Phantom Heat en Asbest. De entree is gratis.
De Friese formatie Asbest omschrijft zichzelf als een ‘boerenrockband’. Wat Bennie Jolinks Normaal ook is, maar die speelt dan weer geen metal. Homebound brengt naar eigen zeggen ‘Meddocore’, waarmee de band verraadt dat ze van lokale origine zijn. Ze laten zich inspireren door ‘grunge’. Die stijl is niet afkomstig uit Meddo, maar uit Seattle, USA. Klinkt in het Winterswijkse niettemin groots. Yes to All doet het weer net even anders: “Wij combineren postpunk en indie met een melancholische ondertoon.” En ten slotte is er de 'krachtige hardrock’ van Phantom Heat, ook al een Achterhoeks gezelschap.
Kort nieuws
Een selectie uit het kunst- en cultuuraanbod in de vijftien titels van Achterhoek Nieuws en andere media deze week. Meer is te vinden op achterhoeknieuws.nl/cultuur.
BORCULO/GELSELAAR – Een topstuk onder de zeldzame handschriften van de 17e-eeuwse dichter en dominee Willem Sluiter is geschonken aan de Stichting Willem Sluiter. Het is een vierregelig gedicht uit 1669 met zijn geliefde anagram Heer, sus lust my u will als handtekening, voorin de bundel Lof der Heilige Maagt Maria. Uit handen van Hetta Versteeg-Schönfeld, een verre nazaat van de dichter, mocht Sluiter-kenner Arend Heideman in Dordrecht namens de stichting Sluiters bundel met handschrift in ontvangst nemen. Meer informatie: willemsluiter.nl.
HALLE – Van Hemelvaartsdag 29 mei tot en met zondag 1 juni heeft de zeventiende editie plaats van de Kunst4daagse in de gemeente Bronckhorst. Een van de deelnemers is glaskunstenaar Ed van Dijk, die tijdens het evenement zelf voor uitleg aanwezig is in zijn galerietuin in Halle. Sinds hij daar vanuit Friesland neerstreek, kwamen er steeds meer ‘dingetjes van glas’ te staan, zegt hij. De ‘dingetjes’ groeiden uit tot ontwerpen van massief gegoten of gebogen glazen vormen, in combinatie met hout. Zijn technieken: glasblazen met brander en oven, buigen, fusen of slijpen.
HENGELO – Een reis door muziek en geschiedenis ter ere van tachtig jaar vrijheid: Vrijheid in Klanken & Verhalen. Die kun je afleggen als bezoekers van een bijzondere voorstelling op 26 mei bij IJsvereniging Steintjesweide in Hengelo. Gypsyjazz-gitarist Paulus Schäfer, gitarist Joost Zoeteman en zangeres Tineke Roseboom nemen hun publiek mee in een muzikaal eerbetoon aan de vrijheid. De toegang is gratis. Aanvang 19.30 uur. Reserveren: tickets@dwaallicht-producties.nl.
LICHTENVOORDE – KVT Atelier organiseert wekelijks zeven lessen met daarbij aandacht voor keramiek/klei en schilderen/tekenen. Na de eerste lesperiode is er, voordat het vakantieseizoen start, nog ruimte voor twee workshops, die elk bestaan uit drie lessen. Voor beide onderdelen is er een workshop in Den Diek in Lichtenvoorde: ‘zelfportret boetseren’ en ‘schilderen in de stijl van Hundertwasser’ (de vermaarde Oostenrijkse kunstenaar met de prachtige voornaam Friedensreich). Info en aanmelden: kvt.lichtenvoorde@gmail.com.
LOCHEM – Hendrik Jan Bökkers is op 16 augustus een van de vele gasten van Matthijs van Nieuwkerk. In het Lochems openluchttheater maakt hij samen met Angela Groothuizen, Nico Dijkshoorn, drumlegende Han Bennink en Bas van Holt (Dawn Brothers) zijn opwachting in de show Matthijs & Sven Feelin’Alright.
Van Nieuwkerk en de Sven Hammond BigBand nemen op deze zomeravond hun gasten en het publiek mee in een mix van gesprekken, poëzie, spoken word en diverse muzikale samenwerkingen. Kaarten voor dit concert zijn nu al te koop via openluchttheaterlochem.stager.co/web/tickets
LOCHEM – Beitske Verheij en Bernd Brackman brengen cello- en pianomuziek ten gehore op zondag 11 mei 2025 vanaf 15:00 uur in de remonstrantse kerk aan de Emmastraat in Lochem. Ze gaan met elkaar muzikaal in gesprek. Hun samenwerking begon in 1992 met een cd-opname van alle werken voor cello en piano van de Braziliaanse componist Heitor Villa-Lobos. De cd is nu wereldwijd een waar collectors item. Kaarten: lochem-zutphen.remonstranten.nl/agenda
ULFT – Negen Letse kunstenaars exposeren dit jaar op Huntenkunst. Hun werk is te zien in het paviljoen van hun vaderland dat wordt ingericht in de SSP-Hal bij het DRU Industriepark in Ulft. Zij zijn mogelijk de laatsten, want het is niet zeker of Huntenkunst volgend jaar op deze locatie door kan gaan. Reden voor die onzekerheid zijn de financiële problemen van stichting DRU Industriepark. De opening van Huntenkunst is op 23 mei om 16.00 uur met onder anderen de ambassadrice van Letland, Solvita Aboltina. De 31e editie van Huntenkunst wordt gehouden op 23, 24 en 25 mei.
Lees hier het bijbehorende artikel in de Gelderse Post.
ULFT - Zaterdagmiddag 31 mei vindt Talentival, een festival voor jong Achterhoeks en Liemers Cultuurtalent, plaats op het DRU Industrieterrein in Ulft. Het festival wil een podium bieden aan jongeren van 12 tot 23 jaar die zich bezig houden met alle vormen van kunst en cultuur: muziek, dans, beeldend, theater, fotografie, urban, film, zang, poëzie, mode, culinair, literair noem maar op. Aanmelden kan bij cultuurmakelaar Theo Soontiëns (t.soontiens@oude-ijsselstreek.nl) of Aniek Mulders van het Jongerenwerk Oude IJsselstreek (a.mulders@bzjong.nl).
REGIO - Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers (ECAL) wil jong talent met SPÖL ’S PLAT! stimuleren om zich verder te ontwikkelen op het gebied van streektaalmuziek en biedt een coachingstraject aan met ervaren artiesten. Country-zangeres Sandra Vanreys, Kevin Raayman van De Boetners (streektaalrockers), Herbert Jolink van Donders (streektaalpunkrockers) en dialectmuziektekstenschrijver Gerwin Ruesink van de Rammstein-achtige band Ondog staan klaar om de talenten een halfjaar lang te coachen. Met de deelnemers werken ze samen toe naar een optreden op de Dag van de Achterhoekse Popmuziek, zaterdag 22 november 2025.
ZUTPHEN – Eva Gerlach is als tiende dichter te gast op Meander Live in het Luxor Theater in Zutphen. Zondag 11 mei leest zij haar bundel Vlieg! zegt de vloer in zijn geheel voor. Het is haar vierde jeugdbundel, die opnieuw gaat over een meisje dat opgroeit nadat haar ouders zijn gescheiden – desondanks zijn de gedichten bepaald geen zware kost, ze bevatten veel humor en de hoofdpersoon is ‘prettig tegendraads’. Aanvang 15:00 uur.
Lees hier een recensie over Vlieg! zegt de vloer.
Kieken
Waarin een klein museum groot kan zijn
Fijnzinnig primitief: Herman Kip, boer en schilder
Museum Boer Kip aan de Oude Touwbaan in de Zutphense wijk De Hoven vierde op Koningsdag dat naamgever Herman Kip een eeuw geleden werd geboren. Dat gebeurde met de onthulling van een nieuwe fotowand waarop afbeeldingen te zien zijn uit het leven van de eigenzinnige, raadselachtige schilder-agrariër.
De meeste vrijwilligers zijn hier al actief sinds 2006, het sterfjaar van Herman Kip. Na diens dood ging – conform zijn wens – het museum van start. Want hij had aan het gemeentebestuur laten weten dat hij zijn erf cadeau zou doen als monument, onder de voorwaarde dat het als zodanig bewaard zou blijven. En opengesteld voor publiek. Een origineel geschenk, te meer daar Kip het interieur volledig met de bloem- en tal van andere motieven beschilderd had.
De gemeente nam het cadeau aan en werd ‘huisbaas’; de stichting ging het exploiteren. Met groot enthousiasme. Secretaris Derk Jan Verstand: “Ook de afgelopen winter hebben we niet stilgezeten. De nadruk lag dit keer op informatie en communicatie. Zo is er een prachtige nieuwe, geplastificeerde rondleidingsfolder gekomen. En in alle ruimtes van het museum staan bordjes met QR-codes. Als je die scant, kom je te weten wat er op die plek allemaal te zien is.” Het kan een mooie aanvulling zijn op een rondleiding door het kleine maar fijnbeschilderde museum, een boerderij uit 1860, die grotendeels nog in oorspronkelijke staat verkeert. Sinds de dood van de bewoner is er al helemaal niets meer veranderd. Alle oude landbouwwerktuigen zijn nog aanwezig, en de bedstee ziet eruit alsof Kip er net uit is opgestaan. Hij heeft in de boerderij nooit op een modern bed geslapen. Had ook geen stromend water en riolering: die zijn ten behoeve van bezoekers (en vrijwilligers) wél aangelegd toen het officieel een museum werd.
Omdat de meeste vrijwilligers al vanaf het eerste uur meedoen, leert een simpele rekensom dat ze inmiddels twintig jaar ouder zijn. Sommigen hebben Kip nog gekend en kunnen dus ook persoonlijke herinneringen aan hem ophalen. Zoals dat hij hield van Duitse schlagermuziek, die schalde door de kamer waarin hij schilderde, at en – in die bedstee dus – sliep.
Met de onthulling van de fotowand is ook het nieuwe seizoen van het museum geopend. Je kunt er tot in de herfst naartoe op zaterdag- en zondagmiddag (andere tijden op afspraak).
museumboerkip.nl
Luustern
Landelijke aandacht voor nieuw Museum Groenlo
Eindelijk het complete verhaal van de Tachtigjarige Oorlog
Het zal de meeste lezers van deze nieuwsbrief niet ontgaan zijn: de kleine stad Groenlo is een groot museum rijker: een museum van nationale allure, gevestigd in de Oude Calixtuskerk. De Tachtigjarige Oorlog staat centraal. Het trok de aandacht van landelijke media, en terecht. Zeker ook omdat het museum duidelijk maakt dat het verhaal van de Tachtigjarige Oorlog niet compleet is als je de strijd buiten Holland niet óók laat zien. Grolle werd liefst zes maal belegerd. Daar hebben Leiden en Alkmaar niet van terug.
Een van de drijvende krachten achter het initiatief, Godfried Nijs uit Lichtenvoorde, werd geïnterviewd op Radio 1. De audio daarvan is hier te beluustern.
Lèzen
De rijke geschiedenis van de DRU
In de nieuwsbrief van twee geleden ging collega Karin van de Velde in op de geschiedenis van de DRU, tegenwoordig een cultuurtempel, voorheen een bolwerk van de ijzerindustrie. Een bijzonder boeiende geschiedenis, waarover nog veel meer te vertellen valt. Een nazaat van Frans Deurvorst, een van de DRU-directeuren, deed dat in een boek dat verscheen bij uitgeverij Verloren. En dat uiteraard in de cultuurtempel werd gepresenteerd. Het eerste exemplaar was voor de Gelderse commissaris van de koning Daniël Wigboldus.
De schrijfster, Lied Deurvorst, heeft de respectabele leeftijd van 94 jaar. Ze is still going strong, heeft uitgebreid onderzoek gedaan en het resultaat daarvan in een prettige schrijfstijl aan het papier toevertrouwd. Lees hier het interview dat ik met haar mocht hebben. En lees vooral ook het boek ‘Diepenbrock’ (het is vernoemd naar een van de beide Duitse oprichters van het bedrijf).
‘Er zindert iets tussen de regels’
Het wordt de boekenliefhebber in de Achterhoek niet makkelijk gemaakt (en dat is positief). Was graag naar bovenstaande boekpresentatie gegaan, maar tegelijkertijd was er nóg een en daar wilde ik óók naartoe: de nieuwe roman van Zutphenaar Hans Heesen zag het levenslicht. Van geheel ander kaliber, maar eveneens erg goed geschreven. De Amerikaanse auteur en Nobelprijswinnaar William Faulkner stelde dat dat eigenlijk het belangrijkste is: niet waar een boek over gaat, maar de stijl. Gechargeerd gezegd natuurlijk, maar er zit iets in. Vice versa klopt het sowieso: een slecht geschreven boek, maakt niet uit wat het onderwerp is, daar kom je niet doorheen. Erfgenaam van Hans Heesen wel, in één ruk zelfs. Willem Desmense van uitgeverij IJzer formuleerde het in zijn toespraak zo: “Eenvoudigere zinnen dan die van Hans zijn schier ondenkbaar. […]De dichtheid van Hans’ proza geeft zijn tekst spanning en lading. Er zindert iets tussen de regels.” Dat komt – sorry, Faulkner – ook door het originele verhaal, waarin de ik-figuur zich tegen wil en dank laat meeslepen in een ‘schimmig zaakje’.
Lees hier het gehele verslag van de presentatie.
PS
Realiseerde me tijdens het intikken de toevalligheid dat het eerste boek in deze korte bespiegeling over de ijzergieterij gaat en het tweede is verschenen bij uitgeverij IJzer. Het moest – literair gezien – zo zijn.
Afstoffen
‘Platteland vol onderduikers.’
Nieuw boek belicht oorlog in Gorssel
Nog meer boeiend leeswerk:
“Die meneer heeft samen met een paar anderen een heel mooi boek gemaakt.” Zei Gerrit Groot Wassink, bestuurslid van historische vereniging De Elf Marken vorige week in het Tramstation in Gorssel, als aftrap van een interview. ‘Die meneer’ is Roel Hendriks, de man die enkele dagen later, tot zijn eigen grote verrassing, een lintje zou krijgen, onder meer omdat hij zoveel weet van wat er in de Tweede Wereldoorlog in Gorssel is gebeurd. En daar gaat dus precies dat boek over. Het heet ‘Van bezetting tot bevrijding.’
Met ‘Gorssel’ wordt hier niet alleen het dorp bedoeld, maar de gehele voormalige gemeente van die naam. Tevens het werkgebied van De Elf Marken. “Er bleek behoefte aan een boek dat een goed overzicht zou geven van wat zich heeft afgespeeld, een boek dat alle kernen én het buitengebied recht zou doen. Qua tekst én beeldmateriaal.”
“We hadden nu nog de mogelijkheid om mensen te spreken die de oorlog hebben meegemaakt. Wat mij persoonlijk is opgevallen, – en dat is natuurlijk niet alleen in Gorssel zo –: dat ze al die jaren nauwelijks over de oorlog hebben gepraat. En dat dat nu anders is. Als je vraagt of ze over de oorlog willen vertellen, gaan ze helemaal los.”
Veel aandacht gaat in het boek uit naar het buitengebied. Groot Wassink: “Op het platteland zaten veel onderduikers. Bij een reünie in het jaar na de oorlog waren er wel 350 aanwezig, dus in werkelijkheid moeten het er nog meer zijn geweest. Er zijn er tijdens de oorlog ook maar heel weinig verraden.”
Op zaterdag 3 mei wordt het boek in elk van de bovengenoemde kernen gepresenteerd.
Nieuwstips en feedback
Tot slot een huishoudelijke mededeling. Voor persberichten of andere nieuwstips kun je de redactie rechtstreeks tippen via de Deel je nieuws-knoppen op onze websites.
We zijn heel benieuwd naar jouw feedback, dus heb je andere vragen of opmerkingen over deze nieuwsbrief? Reageer gerust op deze mail en dan reageren we zo spoedig mogelijk.
Heb je Cultuurnieuwsbrief via een link gelezen en wil je hem ook via de mail ontvangen?