#66 Mooie woorden, tegendraadse daden
Van een neushoorn op IJsland tot feesten als beesten
Beste lezer van de Cultuurnieuwsbrief,
‘De Rijksoverheid wil dat zo veel mogelijk mensen in Nederland toegang hebben tot cultuur van hoge kwaliteit. Zij steunt daarom culturele instellingen. Voorbeelden daarvan zijn rijksmusea en orkesten.’ Dit citaat is afkomstig van de website van de rijksoverheid onder het kopje ‘kunst en cultuur’. De eerste zin is prachtig. In de tweede gaat het naar mijn smaak al mis. Natuurlijk wil je dat zoveel mensen naar de grote musea en het Concertgebouworkest gaan kijken en luisteren. Maar je vraagt je af: Waar blijft de rest?
Mensen met kunst en cultuur in contact brengen begint immers om de hoek. Bij (muziek)verenigingen, optredens op het plein en tentoonstellingen in plaatselijke voorzieningen, met werk van al dan niet plaatselijke kunstenaars. Het Rijk schuift in de tekst op de website al meteen veel door naar provincies en gemeenten. Zoals de verantwoordelijkheid voor ruimtes voor podiumkunsten en lokale organisaties, gemeentelijke musea, bibliotheken en muziekscholen.
Mooie woorden, maar wat heb je eraan als je tegelijkertijd de btw op kunst en cultuur verhoogd en er vanaf 2026 voor zorgt dat veel gemeenten aan de bedelstaf geraken? Dat jaar wordt in bestuurlijke kringen wel ‘het ravijnjaar’ genoemd. In 2026 daalt de rijksbijdrage per inwoner van 137 naar 47 euro. Verschraling ligt op de loer en niet alleen voor kunst en cultuur. De kans is groot dat voorzieningen moeten verdwijnen.
Tegelijkertijd gaat dus de btw omhoog zodat dingen onherroepelijk duurder worden. Dan worden kunst, cultuur, deelname aan het sociale leven en sport voor nog meer mensen onbetaalbaar. In ons ‘toeslagenlandje’ hebben gemeentes nu nog potjes om met name kinderen uit gezinnen met de laagste inkomens een handje te helpen, maar hoe moet dat als je gemeente ook geen cent meer te makken heeft?
Het Kabinet van PVV, VVD, NSC en BBB rekent zich rijk met een opbrengst uit de btw-verhoging van 953 miljoen euro. Volgens deskundigen is dat overigens veel te hoog ingeschat. Hoe dank ook, de vraag is of we nog kunnen ontkomen aan het onzalige plan dat ervan uitgaat dat cultuur een elitair dingetje is, met louter liefhebbers die het toch wel kunnen betalen. Antwoord: Dat gaan we mogelijk zien en horen tijdens de algemene financiële beschouwingen die deze week worden gehouden. De oppositie is grotendeels tegen en leden van de coalitie heb ik horen zeggen dat ze niet trots zijn op de maatregel maar dat het nu eenmaal lekker veel geld oplevert. Tja, geld ten koste van…?
Henri Bruntink
‘Neushoorn op IJsland?
De titel van de tentoonstelling, die nog tot en met 9 november is te zien in het Stadshuus in Lochem, prikkelt. Cineast, fotograaf en vormgever Louis Spoelstra liet zich inspireren door de leegte van IJsland in combinatie met de oude saga’s die het verleden van het eiland beschrijven. Combineer dit met het gegeven dat de witte neushoorn in Afrika op het punt van uitsterven staat en je krijgt iets dat tot de verbeelding spreekt.
Spoelstra had een visioen waarin de neushoorn een laatste wens uitte: De wereld zien. Dus zien we een neushoorn op verschillende markante plekken in Europa, om uiteindelijk verbaasd rond te kijken in het lege landschap van IJsland. De foto’s zijn eigen werk van de kunstenaar en de expositie leest als en stripverhaal.
Louis Spoelstra werkte in het verleden onder meer mee aan veel VPRO-programma’s en documentaires. Zo deed hij de montage voor Van Kooten en De Bie.
Hij maakte eerder de documentaire ‘De Sprong naar Changma’ over de veranderingen die de Chinese samenleving onderging na de Culturele Revolutie. Deze film is op woensdag 9 oktober te zien tijdens het eerste Kunstcafé in het Stadshuus. Dit is een initiatief van de stichting Kunst in Lochem en de Kunstcommissie van het Stadshuus.
Zowel de tentoonstelling als het Kunstcafé zijn gratis toegankelijk.
Kunst en het welzijn van mensen
Mensen uit de cultuursector, de zorg, gemeentes en andere belangstellenden kwamen op maandag 30 september naar het Amphion voor een symposium over sociaal-artistiek samenwerken zodat mensen leuk en gezond oud kunnen worden. Dat kunst bijdraagt aan een betere gezondheid, was zeker een gedeelde mening van de deelnemers, die vanuit heel Nederland naar Doetinchem gekomen waren.
Het initiatief voor het symposium werd genomen door Anita Erkelens en Maria van der Post van Amphion Cultuurbedrijf, in het kader van 10 jaar Lang Leve Kunst & Noaberschap. Oprichtster Machteld van der Meij zag destijds de vergrijzing en ontgroening in de regio, maar ook dat er veel verenigingen zijn. Ze vroeg zich af hoe je die zou kunnen verbinden met ouderen.
Collega Karin van der Velden deed verslag van het symposium.
Kort nieuws
Een selectie uit het kunst- en cultuuraanbod in de vijftien titels van Achterhoek Nieuws en andere media deze week:
ALMEN - Op woensdag 17 oktober om 20.00 uur organiseert Museum STAAL een boeiende lezing over het thema ‘Kussen in de Kunst’, gepresenteerd door kunsthistoricus Jaap Nijstad. Deze lezing biedt een fascinerende kijk op de verschillende manieren waarop de kus door de eeuwen heen in de kunst is afgebeeld, van de klassieke oudheid tot de moderne werken van Banksy.
De inloop begint om 19.30 uur en de lezing start om 20.00 uur. Vanwege het beperkte aantal plaatsen, is aanmelding gewenst. Entree 7,50 euro. Aanmelden via 0575 - 474317 of info@museumstaal.nl. Lees HIER meer.
ZELHEM - Inge Spaan uit Voorst (gemeente Oude IJsselstreek) heeft met haar psychologische thriller Nooit meer thuis de verkiezing voor Beste Nederlandse vrouwenthriller van 2023 gewonnen. Door de vele stemmen van lezers belandde het boek op de shortlist, waarna een onafhankelijke jury het tot winnaar verkoos. Zaterdag 5 oktober van 12.00 tot 13.30 uur is Inge aanwezig bij Readshop in Zelhem voor een meet & greet.
WINTERSWIJK - De film The Monk and the Gun draait op dinsdag 8 oktober om 16.00 uur, 18.30 uur en 21.00 uur in Filmhuis Winterswijk, in Skopein aan de Meddosestraat. Reserveren kan via skopein.nl of tel. 0543-521515. Ook mensen die geen donateur zijn kunnen reserveren. Lees HIER meer over de film.
GROENLO - De 29-jarige Grollenaar Tjeerd Nijhof is genomineerd voor een Gouden Kalf in de categorie ‘beste muziek voor speelfilm’. Tjeerd componeerde de muziek voor de film Bijt. Afgelopen vrijdag, tijdens het Nederlands Film Festival, bleek dat Het Gouden Kalf helaas niet mee naar Groenlo ging, maar de jonge componist is blij met de grote eer van de nominatie, zo laat hij weten in dit bericht.
DINXPERLO - Vorige week was in een kort bericht in De Band te lezen dat Albert Plucker door leden van de Plucker Muzikanten in het zonnetje is gezet omdat de Plucker Muzikanten twintig jaar bestaan. Deze week de weerslag van een uitgebreid gesprek dat Waltraud Wensink had met Albert. Zijn ambitie: doorgaan met de Plucker Muzikanten tot aan zijn honderdste.
VARSSEVELD – “Verhalen vertellen is van alle tijden. Vooral na een overlijden vertrouwen nabestaanden me vaak verhalen toe waarin verdriet en humor dicht bij elkaar liggen”, vertelt uitvaartspreker Petra van Eldik-Neleman. Tijdens de Be-Leef Dag op zaterdag 5 oktober presenteert Petra haar nieuwe boek ‘Vertel,’, een selectie columns en gedichten. Laura van Kaam verzorgt die dag een liveoptreden. Lees er meer over in dit verhaal.
Achterhoekse UITagenda
Oktober, dus de ‘ober’ is in de maand. Als dat geen alibi voor een biertje is! Dat moeten ze in Aalten ook hebben gedacht want zondag (6 oktober) is het daar weer tijd voor de Bockbierdag. Het bekendste speciaal bier van het land staat dan centraal. Op de Markt, bij café Leuven en bij Café Schiller kunnen speciale bockbieren worden geproefd. De winkels in het centrum openen ook hun deuren tijdens de BockbierDag.
In de straten zijn verschillende activiteiten te beleven. Aanvang: 13.00 uur.
Kijk voor alle info en nog veel meer uit-tips op uitagenda-achterhoek.nl.
Luusteren
‘Gelders Goed’ naar Borculo
Onder de naam ‘Gelders Goed’ treden onder meer startende en gearriveerde Achterhoekse band op in de DRU in Ulft, hét poppodium van de Achterhoek. Om de Achterhoekse popcultuur verder te stimuleren, ging Gelders Goed organisator Erik Ramaker op zoek naar nieuwe, externe locaties en kwam zo uit bij ’t Witte Huys in Borculo. Een nieuwe samenwerking lijkt geboren en op zaterdag 5 oktober treden daar de bands Hilltop Howlers en Ruby Electric op. Lees meer in een bericht van Rob Weeber uit Achterhoek Nieuws Borculo-Ruurlo.
Luister hier naar de Hilltop Howlers op Spotify:
Kieken
Expositie ‘Flora & Fauna’ in Koppelkerk
De expositie Flora & Fauna vindt plaats van 6 oktober tot en met 15 december in de Koppelkerk te Bredevoort. Tijdens de tentoonstelling wordt het thema flora en fauna belicht door het werk van vier kunstenaars: Anne ten Donkelaar, Rob Regeer, Saskia Griepink en Anne Geene. De expositie is te bezoeken op vrijdag, zaterdag en zondag van 11.00 tot 17.00 uur in de Koppelkerk aan de Koppelstraat 35, Bredevoort. Rondleidingen worden elke dag om 14.00 en 15.00 uur aangeboden. De entree bedraagt zeven euro, inclusief koffie of thee.
De kunstwerken verbeelden niet alleen de natuur, maar roepen ook suggesties op van organische materie en levenslust. Aan de hand van foto’s onderzoekt, verzamelt, inventariseert, archiveert en ordent Anne Geene de wereld om haar heen. Later worden de vondsten geanalyseerd en gecatalogiseerd volgens een schijnbare logica. Schijnbaar, want haar interpretatie van de gegevens is strikt persoonlijk en een knipoog naar onze drang tot ordenen en weten. In haar werk staat de relatie tussen fotografie en wetenschap vaak centraal. Op speelse wijze onderzoekt ze de grenzen van wetenschappelijke objectiviteit en van de fotografie als hulpmiddel hiervoor.
Het werk van Saskia Griepink bestaat voornamelijk uit pasteltekeningen. Vaak werkt ze naar aanleiding van collages waarin verschillende elementen van beeldmateriaal met elkaar worden verbonden. De tekeningen zijn voornamelijk botanisch en bestaan uit planten, vaak in combinatie met insecten of waterdieren. Griepinks fascinatie zit’m in hoe de mens omspringt met de natuur en hoe de natuur hierop reageert. Camouflage als zelfbescherming is een van de belangrijke thema’s in haar werk, maar ook dieren en planten die een transitie ondergaan door een versnelde evolutie.
Als beeldend kunstenaar is Rob Regeer altijd op zoek naar manieren om zijn visie op de wereld uit te drukken. De natuur is daarbij een constante bron van inspiratie. Nieuwe ideeën krijgt hij tijdens wandelingen door het hooggebergte en de uitgestrekte bossen van Europa. In zijn recente werk speelt het bos de hoofdrol. We aanschouwen een verzameling bomen, tenminste, wat daarvoor zou kunnen doorgaan. De ‘bomen’ zijn niet realistisch geschilderd. De nadruk ligt op de lichtbron die uit een van de hoeken komt. Kunst is voor Regeer een manier om vragen te stellen en te zoeken naar antwoorden – niet om ze te geven.
Een beschadigde vlinder, een gebroken takje, een hommel, wat vreemd gegroeid onkruid: bij Anne ten Donkelaar komen deze unieke vondsten op haar pad en dan neemt ze ze mee naar haar atelier. Hier neemt ze de tijd om de objecten te verkennen en uit te zoeken hoe ze het best tot hun recht komen. Het zijn de vondsten zelf die Anne inspireren. Terwijl ze ernaar kijkt, kan ze haar eigen verhalen verzinnen over hun bestaan en hun levens. Door de kostbare stukken onder glas te beschermen, geeft ze ze een tweede leven en hoopt ze mensen te inspireren om er hun eigen verhalen over te verzinnen. Zie ook: www.koppelkerk.nl
Lèzen
Feesten als Wilde Beesten
In de weekbladen van Achterhoek Nieuws was er al over te lezen, maar het boek ‘Feesten als Wilde Beesten’ van Dolf Ruesink verdient ook een plekje in deze rubriek. Het kan niemand zijn ontgaan dat Normaal in 2025 al 50 jaar deurdondert. Dit leidt tot meerdere boeken, waaronder een (auto)biografie van Bennie Jolink. Dolf Ruesink focust zich in zijn boek op de fans en op de plekken waar de band optrad.
Ruesink is journalist en schrijver en werkte lang voor dagblad Tubantia. Hij schreef al in 1990 een boek (Wat is Normaal) met wijlen drummer Jan Manschot. In ‘Feesten als Wilde Beesten’ ziet de auteur overeenkomsten tussen anhangerschap en religie.
In het boek zijn (bijna) alle optredens van Normaal in kaart gebracht. Letterlijk ook, met een kaart van vele rode stippen en stipjes. De meeste en vetste stippen staan uiteraard in de Achterhoek, maar uit de kaart valt op te maken dat geen enkele regio van het land ‘werd gespaard’'. Van Zeeland tot de Kop van Noord-Holland en van Limburg tot Groningen en zelfs de Waddeneilanden.
Het optreden van de band tijdens de Popmeeting in het Lochemse openluchttheater staat officieel te boek als de allereerste. Insiders wisten al dat dit niet helemaal klopt. In het boek van Ruesink wordt dit nog eens uit de doeken gedaan. Een mini-optreden aan de AKI in Enschede - waar Bennie Jolink studeerde - en een gig in jongerencentrum Pinokkio in Haaksbergen gingen eraan vooraf.
Titel: Feesten als Wilde Beesten
Auteur: Dolf Ruesink
Uitgeverij: Noordboek-Van Gorcum
ISBN: 9789023260196
Afstoffen
Boekje open: Regio Achterhoek
De archieven van Regio Achterhoek zijn overgedragen aan het Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers (ECAL). Regio Achterhoek, bekend als de organisatie die de samenwerking van 8RHK ambassadeurs faciliteert, heeft hiermee een waardevolle verzameling aan historisch materiaal beschikbaar gesteld. Deze samenwerking tussen de acht gemeenten, ondernemers en maatschappelijke organisaties in de regio is vastgelegd in een samenwerkingsregeling (Wgr), waarin Regio Achterhoek als juridische entiteit optreedt.
Het gaat uiteraard om recente geschiedenis maar de archieven bieden toch een schat aan informatie die na verloop alleen maar belangrijker zullen worden voor de regionale geschiedschrijvers. Via deze link zijn de beschrijvingen en inventarislijsten te vinden.
Belangstellenden kunnen de archiefstukken kosteloos aanvragen en inzien in de studiezaal van het Erfgoedcentrum. De studiezaal is geopend van dinsdag tot en met donderdag van 09:00 tot 12:00 uur en van 13:00 tot 16:00 uur. Voor het bezoeken van de studiezaal is geen afspraak nodig. Het is toegestaan om de dossiers (zonder flits) te fotograferen. Voor bepaalde dossiers gelden beperkingen van de openbaarheid.
Nieuwstips en feedback
Tot slot een huishoudelijke mededeling. Voor persberichten of andere nieuwstips kun je de redactie rechtstreeks tippen via de Deel je nieuws-knoppen op onze websites.
We zijn heel benieuwd naar jouw feedback, dus heb je andere vragen of opmerkingen over deze nieuwsbrief? Reageer gerust op deze mail en dan reageren we zo spoedig mogelijk.