#62 Frisse najaarswind
Aftrappen, beginnen, openen ... ook in de Achterhoek en in de Gelderse hoofdstad (net geen Achterhoek)
Beste lezer van de Cultuurnieuwsbrief,
Scholen en studiejaren zijn weer begonnen en ook veel theater- en podiumseizoenen. Binnentheaters, binnenpodia en binnenbioscopen. Niet meer drive-in maar drive-to.
Theater ’t Spieker in Eibergen bijvoorbeeld, dat opent 2024-2025 met de landelijke topper Ellen ten Damme. Barock heet het programma dat deze veelzijdige artiest in Eibergen op de bühne brengt. Op vrijdag 27 september om 20.00 uur trapt “een van de meest getalenteerde artiesten van Nederland” af. Ellen ten Damme droomt weg in frivole vergankelijkheid en houdt hof in een performance in het verlengde van haar succes-shows Paris-Berlin en Casablanca. De zangeres presenteert een ‘tragedie lyrique’, die verder dan ooit terug in de tijd gaat en toch helemaal van nu is.
Ellen ten Damme is een beetje van ‘ons’, want ze werd in 1967 geboren in Warnsveld.
In deze cultuurbrief berichten we u over meer cultuur, aangeboden door mensen - waar dan ook vandaan - voor ‘ons’ in de Achterhoek. Maar natuurlijk ook voor ieder die de Achterhoek aandoet. Er zijn al genoeg verschillen. Iets wat op cultureel gebied natuurlijk ook heel mooi is …
Mark Ebbers
Diversiteit van het Gelders Landschap
STEENDEREN - PleinAir schildergroep Pictura Gelria exposeert in de Remigiuskerk aan Dorpsstraat 20 in Steenderen: Diversiteit van het Gelderse landschap. 7 september geopend van 10.00 tot 17.00 uur en 8 september van 12.00 tot 17.00 uur. De opening door Jan Baggen is op 7 september om 11.00 uur.
Het thema diversiteit is gekozen, omdat de schilders op zeer diverse plekken in Gelderland neerstrijken. Die diversiteit wordt nog benadrukt in de persoonlijke stijlen die de schilders hanteren. Van zeer kleurrijk expressief naar meer ingetogen. Hetzelfde onderwerp ziet er dan weer anders uit. Al met al een boeiende verzameling visies op die Gelderse diversiteit.
Te zien is werk van de schilders Jan Baggen, Klaas Terpstra, Vincent Geels, Dineke Romeijn, Willem Beelaerts van Blokland, Ingrid Terpstra, Elma van Ishoven, Annemieke ten Brink, Tommy Bauling, Beb Kruese en Kasia Mazanek. Dat Pictura Gelria het hele jaar door onder alle weersomstandigheden buiten schildert, verhoogt de diversiteit van de werken nog meer. De tijdsdruk die vaak gepaard gaat met veranderlijke buitenomstandigheden is terug te zien in het resultaat: een snelle en directe impressie van het onderwerp.
Expo met werk van Zutphense kunstenaar Nelleke Wiersma
ZUTPHEN – Ter nagedachtenis aan kunstenaar Nelleke Wiersma (1952-2019), is werk van haar te zien in het pand V/h Mispelblom, naast de Walburgiskerk in Zutphen. De titel van de expositie – Werk met een opperhuid – is ontleend aan een lezing van Wiersma in 2018 in haar atelier aan de Kolenstraat. Wethouder Sjoerd Wannet verricht op zaterdag 7 september om 15.30 uur de opening.
Lees hier verder in het artikel van Sander Grootendorst.
Eerste Avond van de Poëzie Zutphen eert Hans Lodeizen
ZUTPHEN - Op zaterdag 7 september start in Zutphen een nieuw evenement: de Avond van de Poëzie Zutphen. Dertien dichters waarvan zes Zutphense dichters en zeven van daarbuiten, dragen voor uit eigen werk. Intussen wordt dichter Hans Lodeizen in het zonnetje gezet.
Bezoekers kunnen van 20.00 uur tot middernacht genieten van dit lyrische evenement. Muzikant Wolfram Reisiger opent de avond en sluit hem af met een door hem op muziek gezet gedicht van Hans Lodeizen. De dichters die optreden zijn: Anna Bjarnadóttir, Robin Bleeker, Pim te Bokkel, Vicky Francken, Sander Grootendorst, Jan van der Haar, Gerrie Hondius, Sylvia Hubers, P.B. Kempe, Onno Kosters, Eke Mannink, Naomi Montroos en Felicita Vos.
Tickets voor de Avond van de Poëzie Zutphen kosten 20 euro in de voorverkoop en 25 euro op de avond zelf en zijn verkrijgbaar via Zutphenliterair.nl en aan de kassa.
Eerste pop-up museum van de Achterhoek
GROENLO - Een dubbele opening van kunstexposities afgelopen zondagmiddag in Groenlo. In ’t Koetshuys aan de Nieuwestraat werd de expositie Mijn eigen weg geopend, met werk van de Groenlose Michelle Temminghoff, te zien tot eind november. Daarna was er in het voormalige gemeentehuis de opening van het eerste pop-upmuseum in Groenlo en omstreken. Stroom Opwaarts: in een aantal ruimtes is twee maanden beeldend werk te zien van drie eigenzinnige kunstenaars.
Lees verder op Achterhoek Nieuws.
www.michellesgraphic.com
kikgroenlo.nl/pop-up-museum
Doetinchemse Emma Luca naar Regio Songfestival 2024
DOETINCHEM - De Doetinchemse zangeres Emma Luca gaat met het liedje Illusie Gelderland vertegenwoordigen op het Regio Songfestival 2024. Speciaal voor dit evenement schreef Emma drie liedjes. Daarvan mocht het publiek er twee uitkiezen, waarna de vakjury, bestaande uit Emile Hartkamp en Christon Kloosterboer, uiteindelijk het winnende lied aanwees. De finale is op 9 november.
Samen met haar gitarist Wies Knipping en haar producers ging Emma op zoek naar tekst en muziek die bij haar passen. Ze ging de studio in en schreef drie disco-popsongs over uiteenlopende onderwerpen. Emma over de totstandkoming van Illusie: “Het is bijzonder hoe wij als individu allemaal anders naar de wereld kijken. Soms begrijpen we elkaar oprecht niet, door de manier waarop iemand denkt. Maar wat is dan echt? Wat is de wereld? Op basis van mijn gedachten en ervaringen zie ik de wereld. Maar is dat echt? Is het een illusie? Of een fantasie?” Normaal gesproken zingt Emma in het Engels, maar voor het Regio Songfestival waagt ze zich aan het Nederlands.
De finale van het Regio Songfestival wordt een wervelende avond waarin de regio centraal staat; alle dertien regionale omroepen worden vertegenwoordigd door een getalenteerde kandidaat. De tweede editie van deze show vindt plaats op zaterdagavond 9 november in Theater aan het Vrijthof in Maastricht.
Beluister Illusie nu al op gld.nl/songfestival.
Kort nieuws
In de vijftien titels van Achterhoek Nieuws werd recent weer gepubliceerd over nog veel meer activiteiten die we graag tippen. Hieronder een kleine en ingekorte greep, er is veel meer te lezen op achterhoeknieuws.nl/cultuur en achterhoeknieuws.nl/muziek.
Seizoen CINEbieb Borculo en Ruurlo weer van start
BORCULO/RUURLO - Het filmseizoen van Borculo en Ruurlo gaat van start met respectievelijk de films C’è ancora domani in Borculo (13 september, 20.00 uur) en ‘Le Pot-au-feu’ in Ruurlo (27 september, 20.00 uur).
Toegangskaarten voor de films kosten 6 euro, inclusief een drankje na afloop. Leden van de Bibliotheek Oost-Achterhoek krijgen 1 euro korting. Reserveren kan via: www.oostachterhoek.nl/cinebieb.Twee Baakse nominaties monumentenprijs
BAAK - De restauratie van het transformatorhuisje in Baak is genomineerd voor de Monumentenprijs Bronckhorst 2024, evenals de eerste fase van het project voor werkzaamheden binnen het beschermd landgoed ’t Medler rondom de Baakse Beek. De winnaar wordt bekendgemaakt op 11 september ‘s avonds bij museum Smedekinck in Zelhem. De Open Monumentendagen zijn op 14 en 15 september, dan worden er in de gemeente Bronckhorst 37 monumenten opengesteld voor het publiek. Voor meer informatie: www.openmonumentendagbronckhorst.nl.
De Niemanders presenteren De Nacht Van De Niemander
ARNHEM - Op 7 september openen de deuren van Luxor Live Arnhem voor het festival Nacht Van De Niemander. Wout Kemkens, Rocco Ostermann en Rick Wiegerinck lanceren hun tweede dubbellangspeler De Niemanders 2. Ze trokken daarvoor anderhalf jaar lang door het land om in azc’s muziek te maken met vluchtelingen uit de hele wereld. De Niemanders 2 is een avontuurlijke reis vol muziek en verhalen, geïnspireerd op 120! opgenomen jams.
Kaarten via: www.luxorlive.nl/agenda/nacht-van-de-niemander.
Culturele UITagenda
Doe mee met Rolling Tweed op zaterdag 22 september en ontdek samen met de burgemeester het sprookjesachtige landschap van Brockhorst. Fiets langs kastelen, schilderachtige landschappen en historische bezienswaardigheden in je beste tweedpak (stijl ca. 1920). Gidsen vertellen verhalen en leiden je langs kronkelende paden, uitgestrekte velden en pittoreske dorpjes. Meefietsen kan op een oude fiets of een moderne toer- of elektrische fiets. Iedereen is welkom! Onderweg geniet je van een verrassende lunch en sluit de dag af met een hapje en drankje bij Kasteel Hackfort. Kijk voor aanmelden en meer info op uitagenda-achterhoek.nl.
Foto Marcel Bos
Lèzen
Een site met gedichten over alles en overal, ook over de Achterhoek: Gedichten.nl Achterhoek.
Bijvoorbeeld van Gerrit Achterberg:
Hoonte
Vlak voor de ramen staat het boomtheater.
Insecten trekken strepen langs de ruit
en vlinders buit'len om elkanders buit.
Een dikke duif vliegt in de groene krater
van bladeren, een duiker onder water,
en komt er later even oud weer uit.
Het leven, tegen dit decor gestuit,
wordt speeltoneel terwijl ik kijk en staat er.
Ik heb van de natuur nog nooit genoten
als hier op Hoonte in de Achterhoek.
Mariahoeve heet het hoge huis.
Hier krijgt het ogenblik voldoende grootte
en achtergrond, een eeuwig open doek
voor de verbeelding van het paradijs.
Kieken
Expositie Oud Roze in regenbooggemeente Doetinchem
DOETINCHEM – In de gemeente Doetinchem wappert de regenboogvlag, want tijdens het Stadsfeest is onlangs bekendgemaakt dat Doetinchem nu een regenbooggemeente is. Tijdens dat Stadsfeest is ook de rondreizende expositie Oud Roze geopend met foto’s en teksten van de eerste LHBTIQ+’s die openlijk voor hun geaardheid durfden uit te komen. De tentoonstelling is tot 20 september te zien aan de Koperen Kees, tussen Amphion en de bioscoop.
De multimediale tentoonstelling van fotograaf/kunstenaar Ernst Coppejans bestaat uit grote vierkanten met portretten en verhalen van de oudere generatie 70+ LHBTIQ+’s. De expositie, met portretten en persoonlijke, prachtige maar soms ook schokkende verhalen, reist door Nederland. De expositie is tot stand gekomen in samenwerking met stichting Open mind. “We maken fototentoonstellingen over allerlei maatschappelijke zaken”, zegt Tess Hiemstra van de stichting. “Deze tentoonstelling is tijdens Pride 2021 in Amsterdam gestart en trekt langs diverse regenbooggemeenten.”
Het volledige artikel van Carla van der Meer op Achterhoek Nieuws Cultuur.
Luustern
Twee trio’s openen seizoen de Wingerd
DOETINCHEM - Twee trio’s treden op in het eerste concert van het seizoen bij de Wingerd in Doetinchem. Op zaterdagochtend 14 september kan er genoten worden van het Trio Artire en het Chroma Trio.
Het Trio Artire bestaat uit Arjan Eek, Ties Kemper en René Koller, die allen een bassethoorn bespelen. Het werd opgericht in 2022 door René Koller. Samen met twee collega-klarinettisten besloot hij muziek voor de bassethoorn te gaan uitvoeren. Dit instrument is een lid van de klarinetfamilie, en ligt qua bereik tussen de gewone besklarinet en basklarinet in, een soort altstem dus. Het instrument was in de 18de eeuw bekender dan tegenwoordig. Er is dan ook weinig muziek voor deze combinatie. Gelukkig is er sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw een hernieuwde belangstelling voor dit mooie instrument ontstaan.
Het Chroma Trio bestaat uit drie vocalisten, de sopraan Chris Hilkens, de mezzo-sopraan Marjon Werter en de bariton Roel Schutgens, die allen ruime en gedeelde, ervaring hebben in zowel de koormuziek als in het solo- en kamermuziekrepertoire. De uitnodiging van Artire om samen de Notturni van Mozart te zingen bracht hen als ensemble samen.
Afstoffen
Actueel cultuurnieuws met een historisch randje
Boek over kunstschilder Geert Jan Bijl
BORCULO – De huis- en kunstschilder Geert Jan Bijl overleed veel te vroeg in 1976, maar velen zullen zich hem ongetwijfeld nog herinneren. Zo was hij een van de initiatiefnemers van de Borculose schildersgroep De Krabbel. Zoon Dick Bijl liep al langer met de gedachte rond om een vorm van ‘verzameld werk’ van zijn vader in boekvorm uit te brengen en zag zich geholpen door de opkomst van de digitale fotografie. Onlangs was in Proeflokaal01 de presentatie van zijn boekje Geert Jan Bijl kunstschilder.
Door Rob Weeber
Het levensverhaal van Geert Jan Bijl begon op 27 juni 1920 in het Groningse Winschoten. Zijn vader was stukadoor en bouwde zelf het huis waar het gezin verbleef. Geert Jan doorliep de lagere school en daarna de Avond Nijverheidsschool, die hij in 1938 afrondde. Hier leerde hij vaktekenen en de theorie voor het beroep (huis)schilder. Maar ook ontwikkelde hij hier zijn creativiteit en kennis van kleurpigmenten, iets wat zijn latere werk zou kenmerken. Hij begon al voor de Tweede Wereldoorlog met schilderen met olieverf. Na de oorlog zou hij zich verder verdiepen in zaken als kleurenleer, compositie- en portrettekenen tijdens zijn avondstudie aan de Groningse kunstacademie Minerva.
Expressieve schilderstijl
In Winschoten kwam hij maar moeilijk aan de bak als huisschilder en ook van de kunst kon hij niet leven. Dat bracht hem na wat omzwervingen uiteindelijk naar Borculo, waar hij in 1955 trouwde met Johanna van Beest. Hier ontwikkelde hij, mede door zijn ontmoeting met frater Angerico Fennis van de Leo Stichting, zijn eigen stijl. Zijn olieverfschilderijen worden gekenmerkt door expressief en veelzijdig kleurgebruik en de verf werd snel, zonder aarzelen en ook zonder verbetering achteraf ‘neergepenseeld’ op het doek. Zijn doeken Winter en Scheepswerf bij Foxhol geven zijn karakteristiekste stijl zeer goed weer. Daarnaast was hij leergierig naar bestaande technieken als aquarel, houtskool en linoleumsnede.
De Krabbel
Na de oprichting van schildersgroep De Krabbel in 1962, kreeg de pers meer aandacht voor het werk van Geert Jan Bijl. De groep, opgericht in samenwerking met de heren Beumer, Both en Grootjans, had tot doel de leden verder te laten ontwikkelen in het tekenen en schilderen. Bij het 12,5 jarig bestaan in 1974 bestond het collectief uit 15 leden, waaronder Jan Gerritsen, Willy Lorenz, Wim van Holten en Jenny Geukes.
Zoon Dick Bijl, gepromoveerd arts, wil later met een tweede boek komen, waarin hij dieper wil ingaan op de houtskool-, pen- en potloodtekeningen, aquarellen, schetsen en linoleumsneden.
Oproep
Bijl heeft niet alle schilderijen kunnen achterhalen die zijn vader gemaakt heeft. Er zijn er veel verkocht. Bovendien is onbekend waar vervaardigde gipsen beeldjes terecht zijn gekomen. Ook foto’s van de leden van De Krabbel heeft hij niet allemaal kunnen achterhalen. Daarom zou hij het waarderen als er mensen zijn die hem kunnen helpen met deze ‘blinde vlekken’. Reacties kunnen naar: info@hetpillenprobleem.nl.
Het boek is in eigen beheer uitgegeven en te bestellen via hetzelfde adres.
Nieuwstips en feedback
Tot slot de huishoudelijke mededeling. Voor persberichten of andere nieuwstips kun je de redactie rechtstreeks tippen via de Deel je nieuws-knoppen op onze websites. Zie bijvoorbeeld deze pagina voor de Gelderse Post.
We zijn heel benieuwd naar jouw feedback, dus heb je andere vragen of opmerkingen over deze nieuwsbrief? Reageer gerust op deze mail en dan reageren we zo spoedig mogelijk.