#57 Ontdek wat een motte is
Archeologische vondsten bij Sinderen, pianovirtuositeit in Ulft, boerenrock op YouTube ... alles behalve komkommers
Beste lezer van de Cultuurnieuwsbrief,
Hoogzomer, komkommertijd? OK, een beetje misschien. Theaters en andere culturele instellingen in de Achterhoek zijn volop in voorbereiding voor het seizoen 2024-2025, als ze daar al niet mee klaar zijn. Veel Achterhoekers zijn op vakantie naar elders, dat kan op Texel zijn, in Valencia of in Thailand. Veel niet-Achterhoekers zijn op vakantie in de Achterhoek. Op campings, in hotels, in beds&breakfast. Ze zijn in de Achterhoek vanwege het landschap, de relatieve rust en wie weet ook wel voor cultuur. Amsterdammer, wees welkom. Londoner, be welcome. De taal kan een drempel zijn, maar veel cultuur is visueel en universeel.
In deze cultuurnieuwsbrief weer een selectie van het culturele aanbod in de regio, grotendeels de komende week, maar deels ook al wat verder weg. Een beetje plannen kan nooit kwaad. Ik wens u een prettige (na)zomer en veel plezier bij de Achterhoekse cultuur. Maarals u genoeg hebt aan het zwembad en een terras, ook dan wens ik u een prettige tijd toe.
Ik wist niet wat een motte was, maar nu weet ik het wel. Het blijkt in de grond bij Sinderen te zitten. Sander Grootendorst schreef erover, ook in deze nieuwsbrief. Dan weet u straks ook wat een motte is.
Mark Ebbers
Drie kunstenaars exposeren in Dorpskerk
VORDEN - In de Vordense Dorpskerk is een veelzijdige expositie te bewonderen. Drie kunstenaars tonen er van maandag 5 tot en met zaterdag 10 augustus hun werken.
Een van de exposanten is Irene van der Horst met zilveren sieraden en portretschilderijen/tekeningen. De andere exposanten zijn Ans de Vrught en Ans van Breda, beiden schilderessen.
Lees meer over deze drie kunstenaars en hun werk op Vorden | Cultuur - Achterhoeknieuws.nl.
Op de site van Vrienden van de Dorpskerk Vorden is nog meer informatie te vinden, onder andere de eigen websites van de kunstenaars.
Eerste van drie boekenmarkten in de Antonius
REKKEN - In de Antoniuskerk aan de Lindevoort in Rekken wordt op zaterdagmorgen 3 augustus van 9.00 tot 12.30 uur de eerste grote Rekkense Zomerboekenmarkt van dit jaar gehouden. De tweede boekenmarkt is op woensdagmiddag 7 augustus van 13.30 tot 17.00 uur en de derde van dit seizoen is op zaterdagmorgen 10 augustus van 9.00 tot 12.30 uur. De opbrengst van de verkochte boeken komt zoals gebruikelijk geheel ten goede aan de Antonius.
Behalve boeken in allerlei verschillende genres worden er ook weer wafels gebakken en is er koffie verkrijgbaar. Iedereen is van harte welkom, de entree is gratis.
Film kijken in de openlucht
ULFT - Neem me mee: een zomerse voelgoedfilm op een groot filmscherm op het terras aan de waterkant bij het Ouhrlokaal (of bij minder weer ín het Ouhrlokaal). Voor een bescheiden prijs.
De film volgt een groep zeventigplussers die gezamenlijk op een busreis naar Zuid-Frankrijk gaan, terwijl ze elkaar onderling niet kennen. Reisleider Thijs heeft de organisatie ervan echter zwaar onderschat. Eenmaal onderweg ontstaan er vriendschappen tijdens de vakantie, zo worden er geheimen met elkaar gedeeld en stappen ze steeds meer uit hun comfort zone. Met grote namen in de hoofdrollen als Renée Soutendijk en Jeroen Krabbé.
Donderdag 8 augustus van 22.00 tot 23.30 uur, toegangsprijs 4,50 euro.
Meer informatie op de DRU-site: Film aan het water - Neem Me Mee - DRU Industriepark
Jonge pianisten concerteren op DRU Industriepark: Vincent Neeb
ULFT - Het Internationaal Euregio Rijn - Waal Studentenmuziekfestival doet deze zomer het DRU Industriepark aan, met vier concerten van jonge pianisten. Op zaterdagavond 3 augustus is het de beurt aan Vincent Neeb (Duitsland). Hij speelt werken van Fr. Chopin, K. Szymanowski en A. Scriabin. Het optreden duurt van 19.30 tot 21.00 uur en vindt plaats in Rabobankzaal in het Portiersgebouw op DRU Industriepark in Ulft. De toegang is gratis, een vrijwillige bijdrage is mogelijk en wordt natuurlijk zeer gewaardeerd.
Vincent Neeb is naast zeer begaafd pianist ook nog afgestudeerd wiskundige, maar dat laatste zal tijdens zijn concert ongetwijfeld niet centraal staan.
Pianoconcert Vincent Neeb - DRU Industriepark
Kort nieuws
In de vijftien titels van Achterhoek Nieuws werd recent weer gepubliceerd over nog veel meer activiteiten die we graag tippen. Hieronder een kleine greep, er is veel meer te lezen op achterhoeknieuws.nl/cultuur en achterhoeknieuws.nl/muziek.
AALTEN - De Aalten-dagen zijn bezig en dat betekent dat ook het HelenaHuis op die vier donderdagen geopend is. Het verhaal van de Gelaarsde Kat wordt verteld, kinderen kunnen hun eigen vogelhuisje bouwen en natuurlijk zijn ook in alle rust kunstwerken te bekijken, momenteel van Piet te Lintum en Paul Wieggers. De derde en vierde AaltenDag zijn op resp. 8 en 15 augustus. Het Helenahuis is dan open van 11.00 tot 17.00 uur.
GENDRINGEN/WINTERSWIJK – Zijn Achterhoeks komt dicht in de buurt van de wijze waarop Bennie Jolink de nummers van Normaal zingt. Robin Slutter hoopt in de Winterswijkse steengroeve te bewijzen dat hij een van de beste en meest veelzijdige rockzangers van Oost-Nederland is. “Wi’j goat alderbastend knappen!” zegt de ‘Bennie Jolink’ van de Normaal projectband.
Info en kaartverkoop (indien nog voorradig): www.steengroevetheater.nl en www.theaterdestorm.nl.GROENLO - Enthousiast is hij zeker, Hans van der Holst (71) de nieuwe voorzitter van de Stadsboerderij Grolle aan de Notenboomstraat. De in 2016 gepensioneerde huisarts volgt hiermee Jeroen Tank op. Een jas die hem zit als gegoten. Correspondent Henri Walterbos maakte nader kennis met hem.
Culturele UITagenda
Ontdek Kunst en Tuinen rondom Kasteel Slangenburg!
Op 3 en 4 augustus van 12.00 tot 17.00 uur openen 13 kunstenaars en 3 tuinen in de omgeving van Kasteel Slangenburg hun deuren voor bezoekers. Twee fietsroutes van 17 km leiden je langs deze bijzondere locaties. Geniet van een diverse collectie aan kunstvormen, waaronder schilderijen, fotografie, keramiek, sieraden, houtdraaiwerk, Aquadomum en natuurtuinen. Grijp deze kans om kunst en natuur te combineren tijdens een mooie fietstocht! Kijk voor alle info en nog veel meer uit-tips op uitagenda-achterhoek.nl.
Foto Marcel Bos
Lèzen
Als woon je je hele leven in de Achterhoek, ook dan is er waarschijnlijk nog genoeg dat je niet weet over de geografie, de geschiedenis, de cultuur en nog veel meer van de regio. Een prima startpunt om ‘Achterhoekkunde’ te studeren, is te vinden op de site van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.
Panorama Landschap - Achterhoek | Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
Kieken
STEENDEREN - In de Remigiuskerk aan de Dorpsstraat 20 in Steenderen zal op 10 en 11 augustus voor de negende keer de bromfietstentoonstelling ‘Brommers kieken in de Karke’ worden ingericht. Ditmaal zal de expositie geheel gewijd zijn aan de jaren ‘60.
Naast de afbeeldingen, de muziek en de echte brommers uit die tijd worden de herinneringen weer geactiveerd en komen vanzelf de verhalen los over de feestjes, liefdes, school, eerste baantjes, kleding en ander puberaal gedrag.
Opening door Klaas Wilting
Op zaterdag 10 augustus om 10.00 uur zal oud-politievoorlichter Klaas Wilting de tentoonstelling openen. De ‘vroegere vijand’ wordt daarna in de armen gesloten, al kunnen er mogelijk op de bij de kerk geplaatste authentieke politierollenbank nog steeds herinneringen aan minder prettige momenten naar boven komen.
Niet zo maar een brommer
In de jaren ‘60 kozen jongeren niet zo maar een brommer. De brommer - de droom van iedere jongen uit die tijd - bepaalde zijn kleding, haardracht en muziek. De vrijheid om te gaan en te staan waar je wilde. Nozems, leren jassen, vetkuiven en lange haren.
Toertocht klassieke bromfietsen
Eigenaren van een klassieke bromfiets kunnen zich zaterdag 10 augustus vanaf 10.00 uur inschrijven voor een (individuele) tourrit door de fraaie Achterhoek. De organisatie is in handen van de Zundapp Veteranen Club. Inschrijvers ontvangen, naast entree voor de tentoonstelling, een leuk herinneringsvaantje. De rit door de Achterhoek heeft een lengte van 100 kilometer. Voor de inwendige mens is er een tussenstop gepland.
Openingstijden
De tentoonstelling is geopend zaterdag 10 augustus van 10.00 tot 17.00 uur en op zondag 11 augustus van 12.00 tot 17.00 uur. Entree 5 euro per persoon, inclusief een keer koffie/thee. Kinderen onder één meter gratis. De kosten voor deelname aan de tourrit op zaterdag zijn 10 euro per persoon, inclusief entree.
Luustern
Normaal, de band bestaat al zo’n halve eeuw maar de rockers gaat nog steeds door. Dit jaar met een nieuw album. Of ze eigenwies of standvastig zijn, dat is aan u.
Afstoffen
Actueel cultuurnieuws met een historisch randje
Connectie met Ulftse Wesenthorst?
SINDEREN – Tot hun eigen grote verrassing hebben archeologen nabij de Antoniuskapel in Sinderen sporen blootgelegd van een motte, een houten toren met grachten eromheen. Een motte was de voorloper van de latere stenen kastelen.
Door Sander Grootendorst
Drie archeologen wandelen van de kapel naar het maïsveld erachter. Gevolgd door een schare belangstellenden. De meesten hebben laarzen aan en een paraplu bij zich, voorbereid op modderpoel en hoosbui. De route naar de plek waar de opgravingen zijn gedaan is drassig. “Ik hoop dat het een beetje droog blijft”, zegt archeoloog Eric van der Kuijl zodra het publiek zich glibberend in een soort halve kring heeft opgesteld. “Vorige week was dit een mooi droog vlak, met goed zichtbare sporen. Nu is het een waterballet.”
Hij begint zijn verhaal terwijl het steeds harder gaat regenen. “Een half jaar geleden zijn we begonnen met grondboringen. Dronebeelden zagen er veelbelovend uit.” Al gauw werd duidelijk dat er iets spectaculairs verborgen lag: “We troffen een grachtenstelsel aan op onlogische plekken. Waar zou dat toe leiden?”z
“Kun je wat harder praten, Eric!” roept iemand. “Ik doe mijn best!” roept de archeoloog. Het mag niet meer baten: het druppelbombardement overstemt zijn toelichting. Het gezelschap ploetert terug naar de kapel en staande vóór dat gebouw houdt Van der Kuijl zijn referaat van voren af aan, aangevuld door collega-archeologen Matthijs van Wees en Annemieke de Lugtigheid. Hier is de bodem steviger en de bui geeft er na een tijdje de brui aan.
Wat de archeologen te vertellen hebben is voor wie van geschiedenis houdt fascinerend. Een houten kasteel op deze plek, wie had dat gedacht? De deskundigen zelf niet. Van der Kuijl: “We gingen in de akker op zoek naar sporen van bijgebouwen van het kasteel Huis Sinderen. En niet naar een twééde kasteel.”
Strategisch
“Deze motte moet er in de elfde en twaalfde eeuw hebben gestaan. Er is een strategische plek gekozen om het te bouwen: op een dekzandkop, een natuurlijke verhoging in het landschap. Die hebben ze verder opgehoogd en er een houten toren op gezet.”
Van die toren is niets meer over en ook de heuvel is weg. “Maar op het onderste niveau bleken paalsporen aanwezig: de palen waren de staanders van de toren.” Allemaal heel rudimentair, zegt Van der Kuijl. “Dus hoe kun je weten dat het een motte geweest moet zijn? Heel simpel: de grachten maken dat zeer waarschijnlijk. Er was een binnengracht met een doorsnede van 26 meter en een buitengracht met een doorsnede van 40 meter. Daaromheen liep ook nog een karrenpad.” In een oorkonde uit 1367 is sprake van ‘die alden berch toe Wesenthorst’: een mogelijke verwijzing naar de motte, die in de veertiende eeuw nog zichtbaar zal zijn geweest. Met ‘berch’ werd een burcht bedoeld.
Van der Kuijl: “We zitten hier in het stroomgebied van de Oude IJssel. Er waren toen nog geen dijken. Deze versterkingen werden meestal aan de meanders van rivieren neergezet. Het water had een defensieve werking, zodat er geen muur hoefde te worden gebouwd en de gracht kon relatief ondiep blijven.”
Lokaal aardewerk
De werkzaamheden ter plaatse zijn afgerond, maar exacte datering en verdere interpretatie van de gegevens moeten nog volgen. Onder meer via paleobotanisch onderzoek: daaruit valt af te leiden welke planten hier toen groeiden en hoe het landschap eruit zag. Ook de gevonden potscherven worden nader bekeken. “In de binnengracht is dat uitsluitend lokaal vervaardigd kogelpotaardewerk, dus niet uit Pfingstdorf of Siegburg: maar dat zit wél in de buitenste gracht. Daaruit valt te herleiden dat de eerste gracht in de elfde eeuw is gegraven en de tweede, grotere, in de dertiende eeuw.”
Huis Sinderen zelf, het stenen kasteel, is er ook niet meer. Er bevindt zich nu een boerderij; de grachten zie je nog wel. Des te opvallender die oude aantekening: ‘toe Wesenthorst’. Gezien de onmiddellijke nabijheid van Huis Sinderen zou je een verband dáármee verwachten en niet met De Wesenthorst, een kasteel dat in Ulft heeft gestaan. “Dat is een hele andere familie.” Naar het zich laat aanzien was de motte niet rechtstreeks de voorganger van Huis Sinderen. “Het stenen kasteel is daarvoor van te jonge datum.”
In documenten worden de Wesenthorsten al in de elfde eeuw genoemd, van Sinderen is pas sprake in 1197. Dat zou gezien de ouderdom van de motte dus op een connectie met Ulft kunnen duiden. De onderzoekers hopen erachter te komen hoe dat precies zit. “We willen deze puzzel graag oplossen. Maar de bronnen zijn schaars..”
Natuurbegraafplaats
De opgraving wordt weer toegedekt; het terrein bij de kapel krijgt de bestemming natuurbegraafplaats met als officiële naam Hof van Sinderen. Woordvoerder Bram van Casteren laat weten dat het de bedoeling is om het verhaal van de motte zichtbaar te maken, “bijvoorbeeld door de contouren aan te geven van de toren en de grachten”. “Het geeft echt een meerwaarde aan de natuurbegraafplaats, dit is iets voor de eeuwigheid.”
Nieuwstips en feedback
Tot slot de huishoudelijke mededeling. Voor persberichten of andere nieuwstips kun je de redactie rechtstreeks tippen via de Deel je nieuws-knoppen op onze websites. Zie bijvoorbeeld deze pagina voor de Gelderse Post.
We zijn heel benieuwd naar jouw feedback, dus heb je andere vragen of opmerkingen over deze nieuwsbrief? Reageer gerust op deze mail en dan reageren we zo spoedig mogelijk.