#40 Leve de kunstroute!
Boeiende tochten door Achterhoeks (kunst)landschap
Beste lezer van de Cultuurnieuwsbrief,
Op een erf aan de Exelseweg werden we maandag welkom geheten door een man in wie we de heer des huizes vermoedden. Hij vertelde in welke gebouwtjes de kunstenaars gasten ontvingen in het kader van de jaarlijkse Kunstroute, die geïnteresseerd publiek afgelopen paasweekeinde langs tientallen locaties voerde in het uitgestrekte buitengebied van de gemeente Lochem. We bezochten een blokhut waar – dat wisten we zeker – de vrouw des huizes haar op Scandinavische tradities gebaseerde weefwerk toonde. Van geweven en ingelijste abstracte winterlandschappen tot kledingstukken met fraaie patronen. Haar naam: Marieken Nieuwdorp, een van de organisatoren van de route.
Even verderop stelde Selma van Orselen haar keramiek ten toon, van geisha’s tot egels en al het soms sprookjesachtige wat daar tussenin zit. Ook zeer de moeite waard. Ze vertelde dat ze in Den Briel woont, ver weg van hier. Haar man kwam erbij staan: hé, dat was dezelfde die ons had verwelkomd. De broer van de bewoner. Grappig om op een Achterhoeks erf gastvrij te worden ontvangen door iemand uit een uithoek van Zuid-Holland.
Interessante kunst, interessante gesprekken. We bleven er anderhalf uur hangen. Dat schiet niet op als je weet dat er ruim tachtig kunstenaars deelnemen.
Ongetwijfeld is het veel bezoekers zo vergaan, en kwamen alle adressen uiteindelijk ongeveer evenredig aan bod. Maar weinigen zullen meer dan tien, vijftien kunstenaars hebben ontmoet. Alle tachtig lijkt me uitgesloten: dat zou een wel héél vluchtige kunstbeleving betekenen.
Het kost bovendien aardig wat tijd om van het ene adres naar het andere te komen, ook het landschap waar je doorheen reist is boeiend. En de dieren die je tegenkomt. Wij zijn nog gestopt bij een adres dat niet in het routegidsje stond: een ponyveulentje en haar/zijn moeder renden vrolijk rondjes in het gras, ze leken speciaal voor ons een show op te voeren. Heel kunstzinnig!
Zo waren we dus in zekere zin al in Scandinavië, Den Briel en naar het circus geweest toen we parkeerden aan het begin van de Juffersdijk. Voor een korte, maar heerlijke boswandeling naar het atelier van de Lochemse Esther de Heer om haar fascinerende schilderijen te bekijken waarin de menselijke herhaling een grote rol speelt: een schilderij vol mensen met winkelwagentjes, een schilderij van een wielerpeloton op de rug gezien en… allemaal losse afbeeldingen op tegelgrootte van paardenbloemen, waarin ze de originele blaadjes had verwerkt.
Natur und Kunst, sie scheinen sich zu fliehen, schreef Goethe ooit. Natuur en kunst, ze lijken elkaar uit de weg te gaan. Maar bij kunstroutes in de Achterhoek gaat die stelling zeker niet op. Wij verheugen ons alweer op de volgende, dat zal die in Bronckhorst zijn. En tot en met Pinksteren kun je wandelen langs drieëndertig kunstwerken op landgoed Enghuizen in Hummelo.
Sander Grootendorst
Kunstwandelroute Enghuizen
Om daar maar meteen op door te gaan: De Kunstwandelroute Enghuizen is vorige week donderdag officieel geopend. Eerst was er een bijeenkomst in etablissement De Gouden Karper, daarna zette het gezelschap – waartoe de kunstminnende landgoedeigenaren, het echtpaar Van Rechteren van Limpurg, behoorde – zich aan de wandel. Laarzen waren geen overbodige luxe. Bij elk van de kunstwerken gaf de desbetreffende kunstenaar (of een familielid) een toelichting. Ook langs deze route veel variatie qua ideeën en materiaal. Natuurlijke variatie kwam er nog bij: specifiek de bloeiende bosanemonen vroegen om aandacht. Een terugkerend aspect in de kunstwerken is – toepasselijk in deze omgeving – de vraag hoe wij mensen omgaan met de natuur. De kunstenaars hebben er speelse antwoorden op bedacht. Zoals Sterre Fermin uit Arnhem, die een felblauwe kamerplant in de aarde zette met zaadbollen als wc-borstels. Poëzie vormt opnieuw een wezenlijk onderdeel van het Enghuizer project. Zo bestond de uitleg van Varssevelder Hans Mellendijk bij het kunstwerk Hark the Poems (een gezamenlijke bijdrage van Mellendijk en de Doesburgse Marion Steur) vooral uit het voordragen van een op een scheepszeil afgedrukt gedicht. In het Achterhoeks:
de wind riegt völle talen’
töt ’n scheepslading völ
heur de gedichten zeilt
door is altied en aoveral ontvangst
zeil met en heur de weurde
van dichters uut disse streken
Mellendijk is een van de dichters die ter plekke, onder muzikale begeleiding, op de zondagmiddagen tot en met 19 mei voordragen uit eigen en wellicht ook andermans werk.
De laatste die bij de officiële opening het woord voerde was kunstenaar Youzan Chen, van Chinese afkomst. Na een kleine drie uur wandelen werd haar uithoudingsvermogen beloond en vertelde ze over de portretjes die ze had geschilderd van mede-Hummeloërs. “Om jullie beter te leren kennen.” Waarmee ze een doel omschreef dat kunst en cultuur van oudsher in zich dragen: de ander beter te keren kennen (en daarmee ook jezelf).
De eerste kus
Bij museum STAAL in Almen doen ze er nog een schepje bovenop. Op dat ‘elkaar leren kennen’ bedoel ik. Zaterdag is er een nieuwe expositie geopend, getiteld De eerste kus. Museum STAAL is gewijd aan dichter/landman A.C.W. Staring en zijn familieleden, en elke expositie heeft daarmee op een of andere manier een link. Zo ook deze, die haar titel ontleent aan een specifieke eerste kus: beschreven door Staring in zijn negentiende-eeuwse gedicht Herdenking, dat begint met de regel “Wij schuilden onder dropp’lend lover”. Staring leefde in de periode van de romantiek. Kunsthistoricus Jaap Nijstad legde bij de opening uit dat de naam van die stroming in literatuur en kunst niet impliceert dat alles waar dichters en kunstenaars toen mee bezig waren ‘romantisch’ was in de boeket-reeks-betekenis van het woord. “Nee, ook diepe ellende en droefenis horen erbij.” Weelderige wolkenpartijen, grootse boomgroepen en natuurlijk heel veel kussen zijn het komende jaar in het gebouw aan de Dorpsstraat te bewonderen – verbeeld door kunstenaars van vroeger en nu.
Kort nieuws
De vijftien titels van Achterhoek Nieuws en andere media bevatten weer interessante nieuwsberichten en activiteiten:
Bij Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers in Doetinchem gaat op 10 april de zesdelige cursus Achterhoek(s) van start. Met colleges van bekende Achterhoekers als Hans Keuper , Willem te Molder en Arend Heideman. Niet alleen een aanrader voor ‘inburgeraars’ die meer over de Achterhoek te weten willen komen, ook de geboren en getogen Achterhoeker zal nog heel wat kennis opdoen over deze streek. Daarbij is er ook aandacht voor spreken en schrijven in streektaal, want da’s nog helemaol neet zo makkelek! De eerste cursusavond is op 10 april, de laatste op 19 juni. Aanmelden kan tot 7 april, via info@ecal.nu. Website:
ecal.nu
Dit weekeinde wordt de maandelijkse boeken– en curiosamarkt in de Catharinakerk in Doetinchem hervat. Met onder meer een selectie dameshandtassen, geschonken door het voormalig tassenmuseum in Amsterdam. De markt is geopend van donderdag 4 tot en met zaterdag 6 april van 10.00 tot 19.00 uur en (vrijdag tot 20.00 uur).
Nooit eerder waren er zoveel vendeliers bij elkaar in de Markhal in Didam als op zondag 24 maart. Veertig verschillende verenigingen en 540 vendeliers deden mee aan Het Gelders Kampioenschap Indoor Vendelen. “Het is best bijzonder dat een op de vijf vendeliers deelneemt in de jeugdklasse. En er zijn steeds meer meisjes en vrouwen die vendelen. Dat bewijst dat de traditie die al honderden jaren oud is, nog springlevend is”, schrijft collega Karin van der Velden in het Montferland Journaal.
Museum ‘Zelhem in oorlogstijd’ (ZIOT) in het Heidehuus in Halle gaat op zondag 7 april weer open. Het museum is een particulier initiatief van de Zelhemse amateur-oorlogshistoricus Bert Schieven. Hij geeft informatie over de oorlogsperiode en de tijd direct daarna in Nederlands-Indië waarvoor een aantal Zelhemmers werd opgeroepen. Collega Alice Rouwhorst bericht erover in Contact Bronckhorst-Zuid.
Kunstenaar Wijnand Schoemaker (62) uit Zelhem moet het sinds zijn hersenbloeding (1998) in het kleine werk zoeken. Hij maakt etsen en gravures in glas en tekent weer volop. Daarnaast is hij als docent beeldhouwen actief bij De Boerderij Zelhem. Elke vrijdagochtend gaat hij daar heen om zijn kennis van houtsnijwerk over te brengen aan een groep enthousiaste leerlingen. Collega Liesbeth Spaansen schrijft in Contact Bronckhorst-Zuid over Schoemakers ‘enorme doorzettingsvermogen’. Lezenswaardig!
Al ruim 25 jaar staat Twentenaar André Manuel bekend als “bikkelharde” satiricus en – aldus de Volkskrant – als “een van de interessantste cabaretiers in Nederland”. Op 3 mei treedt hij op in de Koppelkerk in Bredevoort. Info over de kaartverkoop: koppelkerk.nl
Bert Smeenk van het het Nationaal Onderduikmuseum is woensdag 17 april aanwezig in de bibliotheek in Groenlo. Hij is is op zoek naar verhalen, voorwerpen en documenten die te maken hebben met (het onderduiken) in de Tweede Wereldoorlog. Daarnaast gaat de belangstelling van het museum uit naar informatie over het Dutch National Battalion: drie compagnieën vrijwilligers van elk ongeveer 130 man plus staf, samengesteld uit verzetstrijders uit, of, die als zodanig moesten onderduiken in Aalten en omgeving. Iedereen die informatie heeft waar Smeenk mogelijk iets mee kan, is welkom tussen van 14.00 en 17.00 uur
Pauline C de Bruijn uit Epse toont haar schilderijen tot eind juli in Atelier de School in Gorssel. In het werk van De Bruijn neemt de zwaan een bijzondere plek in: “het ‘lelijke jonge eendje’ en de kracht en gracieuze schoonheid van de volwassen zwaan staan symbool voor de bestemming die ieder mens in zijn of haar leven zoekt”. Open: iedere zaterdag en zondag van 12.00 – 17.00 uur.
Hotel-grand café De Gravin van Vorden verwelkomt zondag 7 april Dirk Vermeij, muzikant, producer en liedjesschrijver. Hij speelde in tal van bands, waaronder Herman Brood & The Wilde Roamance en bracht eigen platen uit. In Vorden neemt hij het tweede concert in de nieuwe reeks ‘Gravin’s Sunday Sound’. Aanvang 16.00 uur.
Nog veel meer tips zijn te vinden in de Culturele Uitagenda.
Lèzen
De presentatie van een nieuw boek vol verhalen van de Achterhoekse schrijver Hendrik Willem Heuvel op zaterdag 13 april in Rekken staat in het teken van een bijzondere geschiedenis, meldt Heuvelkenner Arend Heideman uit Gelselaar. In aansluiting op Heuvels verhaal Rudi in sprookjesland wordt die dag verteld over de in Wenen geboren en in Neede gestorven verzetsman Rudi Wedel (1912-1945). Zijn kleindochter Xandra Hulshof uit Doetinchem en zijn Eibergse neef Rudie Wedel ontvangen de eerste exemplaren van het boek Anna’s ogen en andere verhalen.
De presentatiebijeenkomst heeft plaats in de Antoniuskerk en begint om 14.00 uur. , De keuze voor deze plaats heeft te maken met een hoofdstuk in het boek over de legendarische predikant Gerhardus J. Buekers (1783-1857). Hij heeft haast een halve eeuw in Rekken gestaan en bijna net zoveel voor de landbouw gedaan als voor Rekkens zielenheil.
Hendrik Willem Heuvel (1864-1926) was een van de grootste en veelzijdigste Achterhoekse prozaschrijvers. Hij is vooral bekend geworden door zijn meesterwerk Oud Achterhoeks boerenleven, dat in 2020 zijn twaalfde druk beleefde onder de nieuwe titel Oolde, mijn Oolde. In de jaren daarna werden twee nieuwe delen gepubliceerd: Weg van Oolde en Een nieuw Oolde, met grotendeels niet eerder gepubliceerd werk.
Het nieuwste boek heet Anna’s ogen. Vogens de samenstellers werpen “een bijzonder licht op de jonge, idealistische meester Heuvel”.
Kieken
Een kleine veertig gerenommeerde kunstenaars uit alle delen van de wereld kregen begin deze eeuw de opdracht om een tafeltje, krukje of stoeltje te ontwerpen met Mondriaan als inspiratiebron. Zo kwam een verzameling kunstwerken tot stand die vanaf 2002 als tentoonstelling onder de naam ‘De Stoelendans van Mondriaan’ in binnen- en buitenland bezoekers trok. Later werd de naam veranderd in ‘Hommage aan Mondriaan’.
De tentoonstelling is vanaf 20 april te zien in Villa Mondriaan in Winterswijk. In de expositie in het geboortedorp van de kunstenaar hebben krukjes een belangrijk aandeel. En eentje daarvan speelt de hoofdrol. Daar zit een bijzonder verhaal achter dat collega Clemens Bielen in Achterhoek Nieuws Winterswijk uit de doeken doet. Hij eindigt met de uitroep: Wat een krukje allemaal niet teweeg kan brengen!
Eveneens nieuw vanaf 20 april is de tentoonstelling La Vibration des Couleurs: met kleurrijk werk van de jonge kunstenaarsvrienden Mondriaan, Jan Sluijters en Leo Gestel.
villamondriaan.nl
Luusteren
Vers van de pers bericht uit Gaanderen. ‘Jong ontmoet oud’ of ‘pop ontmoet klassiek’. Beide omschrijvingen passen op het aanstaande concert van het Symfonisch Blaasorkest Gaanderen (SBOG). Zondag 7 april verzorgt het orkest een concert met daarin ruimte voor vijf jonge solisten uit de regio.
Onder de artistieke leiding van dirigent Joop Boerstoel laten de zangeressen Anne Rysavy en Yasmin Cobos Sanchez, gitarist Tije Knipping, rapper en basgitarist Aquin Busby en pianiste Keira Steentjes met het orkest de bezoekers genieten van hun muziek. Ze nemen iedereen mee in een muzikale tijdreis, die gaat van renaissance en barok tot en met pop, rock en zelfs rap.
Lees hier het hele artikel in Doetinchems Vizier.
Het concert heeft plaats in sport- en cultureel centrum De Pol en begint om 11.00 uur Kaarten kosten vijf euro (voor kinderen tot twaalf jaar) en tien euro (vanaf twaalf jaar). Ze zijn te bestellen via deze website.
Afstoffen
Cultuurnieuws in historische context
Portugese fadomuziek was het handelsmerk van Flor d’Luna, gedragen door de zang van Carla Koehorst en de gitaar (en zang) van Marcel Verheugd. Zutphen was hun uitvalsbasis. Deze opnamen zijn gemaakt in 2010 bij een concert in theater Hanzehof aldaar. Met als gast-contrabassist Pieter Althuis.
Flor d’Luna is enkele jaren gelden gestopt, maar komt nu toch weer bijeen voor twee ‘troostconcerten’. Dat woord doet meteen denken aan de tite van een verzamelbundel van de jong gestorven Zweedse schrijver Stig Dagerman: “Onze behoefte aan troost is onverzadigbaar”.
De concerten klinken vanaf 13.30 en vanaf16.30 uur in de Elisabethkapel in Zutphen. “We grijpen terug op het bekende Flor d’Luna-repertoire, met veel eigen composities van Marcel Verheugd.” Reserveren voor de gratis toegankelijke concerten kan per mail via carlakoehorst68@outlook.com met vermelding van het voorkeurstijdstip.
Nieuwstips en feedback
Tot slot een huishoudelijke mededeling. Voor persberichten of andere nieuwstips kun je de redactie rechtstreeks tippen via de Deel je nieuws-knoppen op onze websites.
We zijn heel benieuwd naar jouw feedback, dus heb je andere vragen of opmerkingen over deze nieuwsbrief? Reageer gerust op deze mail en dan reageren we zo spoedig mogelijk.