#104 Welkom in de grootse kleine wereld
Van close harmony van lang geleden tot Winterswijkse toekomstmuziek
Beste lezer van de Cultuurnieuwsbrief,
deze week was ik namens Achterhoek Nieuws twee keer aanwezig bij een boekpresentatie. Dinsdagmiddag heette Ineke Hissink, bestuurslid van de Historische Vereniging Zutphen, de aanwezigen in gebouw Dat Bolwerck met deze woorden welkom: “U denkt misschien dat Den Haag het centrum van de wereld is” – ze doelde op het prijzige NATO-onderonsje in de residentiestad –, “maar niets is minder waar: Zutphen is het centrum van de wereld”. Verwijzend naar de titel van het boek dat even later officieel het licht zou zien: Zutphen. Centrum van de wereld, geschreven door Hugo Smit, die opgroeide als Zutphense kwajongen om zich als volwassene te ontpoppen als topadvocaat. Het boek bestaat uit jeugdherinneringen in de vorm van tal van vermakelijke anekdotes en dan snap je ook waarom het zo heet: voor elk kind is de plek waar hij/zij opgroeit “het centrum van de wereld”. Kinderen leven in het hier en nu.
Het woord ‘wereld’ zit ook in de titel van de uitgave die woensdagmiddag bij de Vordense boekwinkel Bruna ten doop werd gehouden: Het boek van de kleine wereld. Er staan negen verhalen in van Christiaan te Winkel (1942-2021), in wiens werk – ook al gaat het om fictie – het landschap van zijn jeugd nooit ver weg is: hij groeide op in de Winterswijkse buurtschap Het Woold. Later zou hij eerst naar Zutphen en toen naar Vorden verhuizen, waar hij onderwijzer werd, ‘de meester met de gitaar’ – zo staat hij bij Vordense ex-leerlingen nog steeds bekend (een van de verhalen in de nieuwe bundel heet De gitarist). Zijn vrouw Erna haalde uit zijn nalatenschap al eerder een roman tevoorschijn. Bij leven publiceerde Te Winkel drie boeken bij uitgeverij Querido, daarna werd het stil. Een stilte die uitgeverij Fagus uit Aalten doorbrak.
De geopolitiek, deze week bedreven in Den Haag, heeft enorme invloed op ons dagelijks leven, maar toch niet in alle opzichten. Onze kleine wereld, hier en nu, in de Achterhoek, heeft haar eigen onafhankelijke grootsheid, niet in de laatste plaats op cultureel gebied. Zoals ook in deze cultuurnieuwsbrief weer zal blijken.
.Sander Grootendorst
Winterswijk zet in op culturele toekomst
Een trap vol mensen, handtekeningen op een kunstwerk en koffie met taart. Zo vierde Winterswijk woensdagavond een belangrijke stap voor cultuur in de regio. In het gebouw van Boogie Woogie werd het Convenant Amateurkunst Winterswijk ondertekend, dat staat voor het samenwerken aan een sterke en toekomstbestendige amateurkunst.
In de Winterswijkse editie van Achterhoek Nieuws schrijft Noa Stavermans hierover: De wens om de krachten te bundelen komt niet uit de lucht vallen. “Vanuit het rijk kwam de oproep: amateurkunst staat onder druk,” zegt Marian Roerdinkholder, beleidsadviseur kunst en cultuur bij de gemeente. “Zij zien dat de amateurkunsten met uitdagingen kampen, zoals de vergrijzing en minder vrijwilligers.” Daarvoor moet je elkaar opzoeken. “Het doel is vooral om te laten zien dat je dingen niet in je eentje hoeft te doen.”
In Winterswijk zijn tientallen clubs en verenigingen actief op het gebied van muziek, dans, toneel, beeldende kunst en meer. Toch gebeurt veel nog in eigen bubbels. Nu zetten alle betrokken partijen dan een handtekening onder het convenant. En dat zijn niet alleen maar culturele organisaties. “Er zijn onder andere ook welzijnsorganisaties aanwezig om die verbinding te leggen.”
Volgens Lisa Westendorp van Cultuur Oost gaat het convenant over veel meer dan beleid. “Het staat in het teken van elkaar aanzetten en nieuwe perspectieven toevoegen aan iets wat je al jarenlang doet, waardoor er innovatie ontstaat, wat meer kleur en wat meer levendigheid.”
De bijeenkomst ging verder over drie thema’s: jongeren erbij betrekken, wijkgericht werken, en een cultuurcafé, een plek voor ontmoeting.
Het volledige artikel is hier te lezen.
Kleinkunstenaar Erik Plagman geeft alles
Geboren Zeddammer Erik Plageman is een veelzijdig artiest: zanger, acteur, bekend van commercials en musicals, met een rol in de serie Brugklas. In 2005 won hij het open podium van Schouwburg Amphion in Doetinchem. Daarnaast brengt hij samen met twee muzikale collega’s geregeld nostalgische muziek ten gehore.
Op zondag 13 juli speelt Plageman samen met pianist Bernd van den Bos de voorstelling Alles! in het Natuurtheater in zijn geboortedorp. Hij neemt het publiek me op een “komische reis door zijn leven en carrière”. “Met veel humor vertelt hij over de bijzondere, gekke en soms ontroerende momenten die hij onderweg tegenkwam. Het belooft een feest van herkenning te worden: van musical tot kleinkunst, van opera tot het goede oude levenslied – werkelijk alles komt voorbij!”
Pianist Van den Bos staat trouwens ook zijn mannetje. Hij is geregeld te zien en te horen op televisie, onder meer bij musicalgala’s en shows van Paul de Leeuw.
Hij begeleidde niet de minsten: Brigitte Kaandorp, André van Duin, Simone Kleinsma. Jenny Arean, Karin Bloemen. En last but not least Erik Plageman.
Het Natuurtheater bevindt zich aan het Gildepad. De voorstelling begint om 14.00 uur
De entree 12,50 euro. Kaarten verkrijgbaar via natuurtheaterzeddam.nl of aan de kassa voorafgaand aan de voorstelling. Bij slecht weer wordt het optreden naar binnen verplaatst.
Ter nadere kennismaking hierbij een filmpje uit 2022. Plagemans nummer: Hij ook niet.
Dossier DRU
De financiële situatie van het Ulftse DRU Industriepark is complex en heeft een lange onstaansgeschiedenis. Cultuurnieuwsbriefcoördinator Meindert Bussink sprak afgelopen half jaar met diverse stakeholders om een zo compleet mogelijkheid beeld te creëren van de ontstane situatie. Afgelopen week publiceerde hij vierde vuistdikke artikelen in Dossier DRU en de komende tijd staat er nog meer op stapel. Te lezen via geldersepost.nl/dossierdru.
UITtip
Amphion Muziekschool en DRU Industriepark sluiten vrijdag 27 juni om 19:00 het seizoen sfeervol af met een bijzonder vlonderconcert bij Het Schaftlokaal in Ulft. Geniet van muziek- en dansoptredens in de openlucht, met de Oude IJssel als prachtig decor. Een mooie afsluiter van het culturele seizoen, in een unieke setting!
Kijk voor alle info en nog veel meer uit-tips op uitagenda-achterhoek.nl.
Kort nieuws
Een selectie uit het kunst- en cultuuraanbod in de vijftien titels van Achterhoek Nieuws en andere media deze week. Meer is te vinden op achterhoeknieuws.nl/cultuur.
ALMEN – In de dorpskerk in Almen presenteert kunstenaar Lynne Leegte haar installatie The dining table – “een poëtisch en gelaagd werk dat herinnering, landschap en kwetsbaarheid op subtiele wijze samenbrengt”. De bezoeker wacht “een zorgvuldig en liefdevol gecomponeerd tafereel, dat slechts voorzichtig zijn geheimen prijsgeeft: een sierlijk gedekte tafel waarin glaswerk centraal staat”. Toegang op vertoon van een kaartje van Museum STAAL aan de overzijde van de straat. Daar is een expositie te zien over eten en kunst.
BORCULO – Op de open zaterdagen en zondagen in de maanden juli en augustus (12.00-16.00 uur) is in synagoge in Borculo een expositie te zien die bestaat uit 22 schilderwerken van de in 2016 overleden Borculose kunstenaar Ton Reukers: “een rijk palet van het veelzijdige, boeiende oeuvre dat hij heeft achtergelaten variërend van stillevens tot landschappen, van kleine, intieme tafereeltjes tot robuuste schilderijen”.
BRONKHORST – Meubelmaker/kunstenaar Bert Aalbers en houtdraaier Otto Koedijk exposeren opnieuw gezamenlijk in de kapel van Bronkhorst. Te bezichtigen van 28 juni tot en met 3 juli van 11.00 tot 18.00 uur en 4 juli tot 15.00 uur. Aalbers maakt onder meer verrassende tafeltjes van 25x25 centimeter, Koedijk toont sierlijke vogels uit zijn repertoire.
EEFDE – Zondag 6 juli verzorgt het Tilburgse trio Café Chantant vanaf 14.00 uur een intiem concert in de Kapel op ’t Rijsselt in Eefde. Onder de titel Een ode aan Shaffy en List vertolkt het drietal de mooiste liedjes van deze iconen van het Nederlandse chanson. Voor kaarten en meer informatie, zie de website.
JOPPE – Big band Straight Ahead maakt zondag 6 juli om 14.30 uur voor de derde keer zijn opwachting bij De Zessprong aan de Dortherdijk 6 in Joppe. Het gratis buitenconcert heeft plaats op het terras, midden in de bosrijke omgeving. Voorzitter van de band, Jan Bollen: “Er is dit jaar extra aandacht voor onze solisten. Zo schittert onze trompettist in het stuk It Ain’t Necessarily So uit de musical Porgy and Bess. Daarnaast zijn er solo’s voor altsaxofoon, trompetduo’s en onze vocalisten.”
LOCHEM – Kort dag, maar het kan nog: vanavond vanaf 19.00 uur luisteren naar beiaardier Jan-Geert Heuvelman, pianist Boudewijn Zwart en saxofonist Hans Broekhuijsen, die een “vrolijk en zomers combiconcert” geven in de toren van de Gudulakerk in Lochem. Te beluisteren vanaf de terrassen en in de straten rondom de Markt in Lochem. Aan de voet van de toren staat een collectebus voor een vrijwillige bijdrage. Info: lochemklassiek.nl.
VIERAKKER – De Theetuin aan de IJselweg in Vierakker heet zondag 29 juni The Velvet Jazz Players welkom. De vijfmansformatie brengt een sfeervol programma met diverse jazzstijlen en maakt uitstapjes naar blues en pop. Dat wordt meezingen (of neuriën) met onder andere Fly me to the moon en Don’t it make my brown eyes blue.
De band bestaat uit Dagmar Schneider (zang), Herbert Bos (toetsen), Peter C. Van Veen (slagwerk), Peter Wolters (basgitaar en zang) en Victor Macaré (gitaar en zang). Aanvang 14.30 uur. Toegang gratis.
WINTERSWIJK – Wie vorig jaar heeft genoten van de Supertramp en Fleetwood Mac-tributes in het openluchttheater aan de Huininkmaat in Winterswijk, mag op 12 juli de Pink Floyd-tribute onder leiding van drummer/zanger Bauke Bakker zeker niet missen. Wordt ongetwijfeld een behoorlijk psychedelische beleving. Aanvang 20.30 uur. Kaarten zijn te verkrijgen via de website van Theater de Storm of aan de kassa van het openluchttheater.
ZUTPHEN – Zondag 29 juni opent Het Koelhuis aan de Coenensparkstraat in Zutphen de deuren voor een feestelijke open dag. Tussen 11.00 en 18.00 uur is iedereen welkom voor een gratis familie-uitje vol historie, cultuur en verrassingen voor jong en oud. Bezoekers kunnen een kijkje nemen achter de schermen en ontdekken hoe het voormalige boterdepot transformeerde tot een veelzijdige evenementenlocatie. Kinderen kunnen op interactieve speurtocht en er zijn naast een tentoonstelling theatrale en informatieve wandelingen.
ZUTPHEN – Zondag 6 juli staat in Dat Bolwerck in Zutphen het vierde ‘PoëzieFeest’ te gebeuren. Niet-poëten, zonder uitzondering keien in hun vak, relateren hun eigen expertise aan de dichtkunst. De deelnemers zijn (ex-politica Hedy d’Ancona, schrijver Maxim Februari, filosofisch muzikant David Bogaers. De Utrechtse dichter Ingmar Heytze neemt de presentatie voor zijn rekening.
ZUTPHEN – De grote, soms best boze buitenwereld komt in de vorm van magistrale foto’s naar Zutphen. De internationale World Press Photo-tentoonstelling is deze zomer weer te zien in de Walburgiskerk. Van 18 juli tot en met 10 augustus wordt het werk van de beste nieuws- en documentairefotografen getoond. Informatie en kaarten: walburgiskerk.nl.
ZWILLBROCK - Even de grens over bij Groenlo: twee topmuzikanten, trompettist Ralf Schmuck en organist Michael Seibel, concerteren zondag in de Barockkirche in Zwillbrock. Er klinkt feestelijke muziek uit de baroktijd met werken van Georg Friedrich Händel, Johann Sebastian Bach, Alessandro Scarlatti en anderen. Aanvang 16.30 uur.
Lèzen
Een bijzonder kleurige voorzijde van Oer deze maand, het cultuurhistorisch tijdschrift voor Achterhoek en Liemers dat vier keer per jaar verschijnt. Afgebeeld is een schilderij van Geert Jan Bijl, kunstenaar uit Groningen die na vele omzwervingen zijn geluk in Borculo beproefde. De Warnsveldse kunstkenner Wouter Derksen schrijft een interessant artikel over deze “artistieke duizendpoot”.
Zeer informatief is ook de bijdrage van Boudewijn Bleekmans over het roemruchte Zutphense poppodium Débarak, een voormalige veemarkthal waar tal van lokale en ook landelijk bekende muzikale helden – tot de mannen van DoeMaar aan toe – hebben huisgehouden. Tot in de zeer wijde omtrek stond Zutphen jarenlang bekend als popwalhalla.
Oer nr. 56 bevat nog veel meer lezenswaardigs, ik noem hier alleen nog het stuk van Henk Meinen over de Doetinchemse ondernemersfamilie Wink, van het gelijknamige kantoorboekenimperium met studieboeken als specialisatie, dat in zijn hoogtijdagen negen winkels in de Achterhoek omvatte. Nog steeds is Wink niet uit het straatbeeld verdwenen: aan de Edisonstraat is Wink Print gevestigd.
Oer is een initiatief van Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers, Erfgoedcentrum Zutphen en Waterschap Rijn en IJssel. Het verschijnt bij Achterhoek Uitgevers en is te koop in boekwinkels in de regio. Abonnee worden kan ook.
Luustern
The Beach Boys en het Studentenkoor
Het zal de ware popliefhebber niet zijn ontgaan dat Brian Wilson eerder deze maand op 83-jarige leeftijd is overleden. Zijn mede-Beach Boys konden er ook wat van, maar Brian was dé creatieve drijfveer van de band, die destijds als de Amerikaanse tegenhanger van The Beatles werd beschouwd (Wilson en Paul McCartney hadden veel waardering voor elkaar). The Beach Boys waren gespecialiseerd in canon-achtige harmony-zang, wat onder meer te horen is in het overbekende, maar nog altijd zeer beluisterbare nummer Good Vibrations, hier in de versie die bedoeld was voor de nooit in zijn oorspronkelijk beoogde vorm uitgebrachte ambitieuze concept-LP SMiLE.
Dan hebben we het over 1966, best lang geleden; maar de traditie van het canonnieke zingen is natuurlijk nog veel ouder. Wij waren enkele dag na de dood van Brian op bezoek in de Sint-Willibrorduskerk in Vierakker, vermaard om haar kleurenpracht en fraaie akoestiek. Jammer dat The Beach Boys er nooit hebben opgetreden.
Maar het Haarlems Studenten Koor is er vaste gast en dat maakt veel goed. Ze presenteren altijd een programma dat als een waar concept-album dwars door muzikale eeuwen en ruimtes gaat. Ze zongen nu onder meer twee stukken van Pierre de la Rue, een destijds beroemde Vlaamse componist van rond 1500. Had Brian Wilson toen geleefd, had hij mogelijk dit soort muziek gemaakt. En Pierre de la Rue had tegenwoordig hoge ogen gegooid in de Billboard Hot One Hundred…
Deze opname van het lied Ic seg adiu heb ik bij wijze van ‘bootleg’ in de Sint-Willibrorduskerk gemaakt. Je hoort er wat gekraak doorheen, maar krijgt een goede indruk van wat voor de popmuziek van ruim vijf eeuwen geleden kan doorgaan. Én van de kwaliteit van het studentenkoor onder leiding van dirigent Reyer Ploeg. Interessant te beseffen dat de zangers en zangeressen, de Haarlemse boys and girls, ongeveer even jong zijn als The Beach Boys in hun glorietijd.
Kieken
Een kunstzinnig baken langs de IJssel
Een paar dagen voordat de IJsselbiënnale van start ging, de tweejaarlijkse zomerse expositie van kunstwerken op diverse plekken langs de rivier in Gelderland en Overijssel, verrees vorige week op de kade van de wijk Noorderhaven in Zutphen een tien meter hoog ‘baken’ waarvan het de bedoeling is dat het véél langer zal blijven.
Het Baken, om precies te zijn Het Baken II, is de naam van het kunstwerk, een artistieke kompaan van Het Baken I in Lelystad, dat eveneens ontsproot uit het brein en de handen van beeldend kunstenaar Bert Meinen uit het Twentse Delden. Het zou Zutphenaren bekend voor kunnen komen, want het is niet nieuw, het stond van 1989 tot 2016 op de IJsselkade. “Vanwege de herinrichting van de IJsselkade moest het daar weg”, zegt Meinen. “Het heeft een tijdje geduurd, maar nu is het terug, op een andere plek.” Zijn eerste indruk is positief: “Het staat hier eigenlijk veel beter. Een extra aankleding in deze mooi verzorgde omgeving. Een soort finishing touch voor de buurt.”
Dat het stalen kunstwerk naar de wolken lijkt te reiken, sluit architectonisch aan bij het grotendeels verticale beeld van de nieuwe wijk, met meerdere hoge appartementsgebouwen.
Je kunt Het Baken II natuurlijk altijd opnemen in je kunstroute langs de rivier in het kader van de IJsselbiënnale, die tot en met 14 september is geopend. Alle info daarover is hier te lezen.
Afstoffen
Inpsiratie voor Jurassic Park en Monty Python
Karel wie? Karel Zeman! Een man die wonderlijke animatiefilms maakte. Films die bol staan van vindingrijkheid en verbeeldingskracht. Hij leefde van 1910 tot 1989. Won flink wat prijzen, over de hele wereld, en wordt door tal van culturele prominenten bewonderd. Onder wie Stephen Spielberg: hij noemde Zeman als belangrijke inspiratiebron voor Jurassic Parc. En de makers van Monty Python hebben zich eveneens in sterke mate door hem laten leiden. Zeggen ze zelf.
Toch is Karel Zeman in Nederland een grote onbekende. Daar komt, als het goed is, verandering in: Filmtheater Luxor brengt van 16 juli tot 25 augustus een hommage aan “de Annie M.G. Schmidt van Tsjechië”, zoals Luxor-directeur Hans Heesen de cineast omschrijft. “Ook Zeman is een totaal onafhankelijke geest die de volwassen wereld altijd vanuit het kind is blijven bekijken. Op een heel aanstekelijke manier.” Voeg daar Zemans voorliefde voor de fantasievolle boeken van Jules Verne aan toe en je hebt een volgens Heesen “onweerstaanbare” mix.
Zemans films zijn onderhand meer dan een halve eeuw oud. “Maar ze blijven sprankelend, zitten boordevol grappen en visuele spitsvondigheden.” Tegenwoordig hebben cineasten computers tot hun beschikking, voor alle special effects. Zeman grossiert daarin, maar dan zonder computer: puur handwerk. Het plezier dat het maken van een film hem gaf, spat van zijn films af.
Van 16 juli tot en met 25 augustus worden in Luxor dagelijks films van Zeman vertoond. In totaal vijf verschillende: Reis naar de oertijd (1955), Een duivelse uitvinding (1958), De wonderbaarlijke Baron Munchausen (1962), Het gestolen luchtschip (1966) en Op de komeet (1970). Ze zijn speciaal voor de Zutphense Zeman-weken in het Nederlands ondertiteld.
Alle informatie over het project Zeman aan de IJssel is te vinden op de website van Luxor.
Nieuwstips en feedback
Tot slot een huishoudelijke mededeling. Voor persberichten of andere nieuwstips kun je de redactie rechtstreeks tippen via de Deel je nieuws-knoppen op onze websites.
We zijn heel benieuwd naar jouw feedback, dus heb je andere vragen of opmerkingen over deze nieuwsbrief? Reageer gerust op deze mail en dan reageren we zo spoedig mogelijk.