#102 Cultuur in oorlog en vrede
Laat juist je stem klinken in moeilijke tijden!
Beste lezer van de Cultuurnieuwsbrief,
Het meest ongedwongen festival van de Achterhoek, het festival waar saamhorigheid een hoofdrol heeft, wordt ‘slachtoffer’ van de oorlog in Gaza. Youp van 't Hek, Sinan Can, Ramkot, Hang Youth, Claw Boys Claw en enkele DJ's hebben hun optreden op de Zwarte Cross afgezegd en ook Goldband heeft nu besloten niet naar het megafestival in de Achterhoek te komen.
Even uitleggen hoe het zit: In 2021 werd Zwarte Cross eigendom van Superstruct. Eind 2024 werd Superstruct opgekocht door Kohlberg Kravis Roberts (KKR). Dat was waarschijnlijk nooit een probleem geweest als Hamas niet op 7 oktober 2023 Israël was binnengevallen en 1200 onschuldige mensen op een verschrikkelijke manier vermoordde en er 250 ontvoerde.
In een artikel van Omroep Gelderland is te lezen dat KKR, de moedermaatschappij van Superstruct, in verband wordt gebracht met aandeelhouderschap in wapenfabrikanten en in bedrijven die opereren in bezet Palestijns gebied.
Zwarte Cross nam nadrukkelijk afstand van KKR, en noemt de investeringsmaatschappij "de boze stiefmoeder waar wij niet voor hebben gekozen". Niet meedoen aan dit festival is wat mij betreft je verkering uitmaken omdat je schoonvader vreemdgaat.
Intussen gaat de genocide in Gaza door. Geen enkele machthebber zal ervan onder de indruk zijn dat in Nederland een paar artiesten wegblijven bij een festival.
Cultuur biedt juist in moeilijke tijden troost en hoop. Cultuur creëert een gevoel van verbondenheid in tijden van crisis. Cultuur zorgt voor afleiding, even een pauze van alle zorgen. Cultuur kan uitnodigen tot reflectie. En je kunt cultuur gebruiken om uiting te geven aan je ongenoegen. Cultuur is een middel van verzet en geeft een stem aan wie zich machteloos voelt. Juist door je stem niet te laten klinken, verstomt je protest nog voor het is gehoord.
Karin van der Velden
Kort nieuws
In de vijftien titels van Achterhoek Nieuws en andere media vond ik weer leuke nieuwsberichten en activiteiten:
Arnhem - Nieuws uit Arnhem in de Achterhoek Cultuurnieuwsbrief? Wel als een Achterhoeks talent meespeelt in een bijzondere theatervoorstelling. “Jolijn Tuenter speelt de hoofdpersoon Nadia in ‘Misthaven’, een avontuurlijk, ingenieus, filosofisch, gelaagd en -ook al waren er tal van bekende elementen- zeer origineel en doorwrocht verhaal”, Zo vertelt collega Theo Soontiëns op Facebook. “Nadia is haar moeder kwijt en heeft vage herinneringen aan haar. En er is iets met een oud zeilschip en mist waar je in kunt verdwalen. Maar zijn dat herinneringen of zijn dat verhalen? Wat is echt en wat is verzonnen?” De Oude Melkfabriek geeft het verhaal een bijzondere setting. Zaterdag (14 juni) en zondag (15 juni) zijn er nog voorstellingen.
Bredevoort - Verslavingsdeskundige Bram Bakker en zijn zoon Fimme, ervaringsdeskundige, vertellen in de voorstelling ‘Ben je bezopen?’ over verslaving in al haar gedaanten. Het boek met dezelfde titel helpt medeverslaafden om te herstellen. De voorstelling is op vrijdag 20 juni te zien in de Koppelkerk.
Bredevoort - Ook al in de Koppelkerk: een tentoonstelling met werken van de vrijwilligers die zich normaal gesproken inzetten voor de exposities van anderen. Van 20 juni tot en met 3 augustus is in de bovenzaal een variatie van kunstvormen te zien.
Werk van Ineke Weevers, te zien in de Koppelkerk. Foto: Ineke Weevers Groenlo - Vanaf een drijvend podium in de historische stadsgracht klinkt tijdens het Brouwersgrachtconcert op zaterdag 28 juni THE BEST Abba tribute. Dat wordt gegarandeerd een groot feest.
‘s-Heerenberg - In de Zwarte Molen worden iedere zaterdag en zondag tussen 13.00 en 16.00 uur indrukwekkende verhalen over migratie en afkomst verteld door mensen uit onze eigen regio. De verhalen worden ondersteund met een tijdlijn en overzichtskaart, waarop de belangrijkste emigratie en immigratiestromen te zien zijn. De gedeeltelijk gerestaureerde molen maakt deel uit van Kasteel Huis Bergh en is op zich al een bezienswaardigheid. ‘Mijn Achtergrond’ is nog te zien t/m 29 juni. De molen staat een eindje van de weg, het adres is Zeddamseweg 79, 7041 CN 's-Heerenberg. Entree: 2,00 euro p.p.
Hengelo - Zijspancrosslegende Bart Notten is overleden. Zijn mooie verhalen zijn bewaard gebleven in het boek ‘Bart Notten, zijspanlegende met vlag & klompen’. In de Cultuurnieuwsbrief werd het boek maar liefst twee keer als leestip genoemd.
Laag Keppel - Bij Kunst of Art is aankomend weekend een bijeenkomst voor Kunstverzamelaars: “Alle getoonde werken zijn unica’s, geselecteerd op kwaliteit en vakmanschap.”
Lochem - De Lochemse kunstenares Rikie Radstake laat een van haar schilderijen veilen, de opbrengst is voor tafeltennisvereniging L.T.T.C. De Toekomst. De Toekomst werd op 5 januari getroffen door brand. Rikies man was medeoprichter van de badmintonclub die in dezelfde zaal speelde. Voor de veiling mogen inwoners een van de zeven kleurrijke werken kiezen die in de Molenzaal van het Stadshuus geëxposeerd worden.
Lochem - Het Melifluo open het zomerconcertseizoen in de Gudulakerk. Mireia Escobar (viool), Carman Jurado (piano) Julia Misas (cello) spelen werken van Haydn, Liszt en Piazolla.
Rekken - De opbrengst van het festival ‘Razernij op de Rekkense Hei’ komt ten goede van Stichting Alzheimer Nederland. Dat kan omdat dertien bands gratis optreden.
Ulft - Goed nieuws voor de DRU: Het college van B&W stelt de gemeenteraad voor een financiële handreiking te doen aan de Stichting DRU Industriepark van in totaal 1,7 miljoen euro en de subsidie vanaf 2026 jaarlijks te indexeren. Als de gemeenteraad het voorstel op 30 juni goedkeurt, komt er hopelijk een eind aan een lange periode van onzekerheid.
Vierakker - Deze zaterdag treedt het Haarlems Studenten Koor (HSK) weer op in de St. Willibrorduskerk. Dit keer nemen dirigent Reyer Ploeg en zijn zangers en zangeressen het publiek mee op een denkbeeldige pelgrimsroute naar Langres in Frankrijk met muziek uit de periode van de renaissance tot nu.
Het Haarlems Studentenkoor. Foto: Aangeleverd Vorden - Op donderdagmiddag 19 juni om 15.30 uur spelen Jeroen Pijpers (orgel) en Irina Trajkovska (viool) in de Dorpskerk muziek van Corelli, Bach, Tchaikovsky en andere bekende componisten.
Vorden - Toon Hermans was een komiek, maar wist ook mensen diep te raken met zijn gedichtjes, die in simpele woorden zo de kern kunnen raken van je gevoel. Fluitist Willem Lindeman vertolkt met muziek en woord het werk van Toon Hermans. Hij interviewt tijdens de voorstelling Luit Rienks, jarenlang voorzitter van de fanclub van Toon Hermans.
Warnsveld - De swingende formatie Daddy to the Rescue speelt op zondag 15 juni bij Jazz at the Peackok in de Pauw in Warnsveld. Die avond klinken er nummers van Louis Jordan, Etta James, Big Joe Turner en Nat King Cole.
Wichmond - Louise Kleinherenbrek exposeert van 5 juni tot en met 20 juli in Theetuin Vierakker. Kunst en natuur in een landelijke setting. Louise schildert realistisch, met mensen als landschappen als terugkerend thema.
Wichmond - Quilts en keramiek van vier dames uit Warnsveld en Wichmond is op 14 en 15 juni van 10.30 tot 16.00 uur te zien en te koop aan de Lankhorsterstraat 8 in Wichmond.
Een quilt van Marijn Dijkstra. Foto: Aangeleverd Winterswijk - In het Openluchttheater aan de Huininkmaat geeft De Koninklijke Winterswijksche Orkest Vereeniging zondag om 14.00 uur een Vaderdagconcert.
Winterswijk - Tromboniste Merle Esselink doet op 21 juni met het Achterhoeks Fanfare Orkest haar bachelor eindexamen. In het orkest spelen haar vader, moeder, familieleden en vrienden. Merle vond er enkele jaren geleden zelfs de liefde. Dirigent Gerd Wensink is Merle’s voormalig trombonedocent. De vertrouwde gemeenschap waar ze opgroeide vormt de kern van het examenconcert ‘Good Gaon’.
Zeddam/Doetinchem - “Schilderen is denk ik altijd een zelfportret. En wat laat je zien en wat mogen anderen zien? Herkennen zij iets?” Nicolette Dubbeldam, een kunstenares uit Doetinchem exposeert 14, 15, 18, 21 en 22 juni van 11.00 tot 17.00 uur schilderijen en divers beeldend werk bij Museum/Galerie Rosmolen/Universart in Zeddam. De tentoonstelling heet ‘Loslaten - schilderen als rode draad’. De Rosmolen is als tentoonstellingsruimte op zich al een locatie die de moeite waard is om te zien.
Zutphen - Vorige week bezocht ik met mijn man Karel de Zutphense Musea en volgende week ga ik met een kennis een dagje naar het historische stadje. En het kan geen toeval zijn dat dan ineens allerlei nieuws over Zutphen op de voorgrond komt, dat zullen de algoritmes wel bepalen.
Met een schenking van 1,5 miljoen kan het Stedelijk Museum Zutphen, samen met vijf andere regionale musea, een tentoonstelling met kunstwerken uit het Rijksmuseum laten zien. Geloof, Hoop en Liefde is in 2026 te zien.
De Zutphense Musea kregen 23 werken van Pieter Kooij en Nelleke Wiersma geschonken.
Muzikale talenten uit de gemeente Brummen, Lochem, Voorst en Zutphen kunnen bij De Aanzet een bijdrage van 250 euro aanvragen, waarmee ze een serieuze stap kunnen zetten met hun eigen werk.
Singer-songwriter Kees Lemke geeft op 13 en 15 juni een afsluitend concert bij de tentoonstelling ‘Tekenen in Tijden van Oorlog’. De muziek die hij componeerde is geïnspireerd op liederen die door Ilse Weber in Theresienstadt geschreven zijn. Karel en ik bezochten vorige week de tentoonstelling met tekeningen van Jo Spier. Je hebt nog tot en met 22 juni de kans om deze indrukwekkende collectie te zien.
Op dinsdagmiddag 24 juni presenteert Hugo Smit zijn nieuwe boek Zutphen – Centrum van de Wereld in Dat Bolwerck in Zutphen. Met humor, ernst en nostalgie beschrijft hij het dagelijkse leven in de stad.
UITtip
Rolling Tweed
Fiets mee door de geschiedenis tijdens Rolling Tweed, een sfeervol evenement langs kastelen, pittoreske dorpen en prachtige natuur. Trek je mooiste tweedpak aan, luister naar oude verhalen van lokale gidsen en geniet van een verrassende lunch en gezellige afsluiting bij Kasteel Hackfort. Of je nu op een klassieke fiets rijdt of op een moderne variant, iedereen is welkom voor deze unieke dag vol cultuur en gezelligheid.
Kijk voor alle info en nog veel meer uit-tips op uitagenda-achterhoek.nl
Lèzen
Een op de vijf mensen wordt getroffen door Alzheimer. Dat betekent dat iedereen deze vreselijke ziekte van nabij meemaakt. Als tekstschrijver was ik betrokken bij het samenstellen van informatieboekjes over leven met dementie en ik tekende verhalen op van mensen die getroffen zijn door de ziekte en hun naasten. Want deze ziekte heb je niet alleen, de impact op de omgeving is enorm. Maretty van den Morsselaar schreef het boek: ‘Mamadag - Tot de dementie ons scheidt’. Het is haar persoonlijke verhaal, het verhaal van een ‘dochter die haar moeder langzaamaan ziet verdwijnen in de mist van de ziekte.’
Luusteren
Mijn ‘Luusteren’-tip kan ik niet terugvinden in een van de edities van Achterhoek Nieuws, maar vind ik toch de moeite waard om te delen. Fagottist Thomas Dulfer treedt op 14 juni op in Dat Bolwerck in Zutphen. Palpitations (hartkloppingen) houdt het midden tussen een concert, een theatervoorstelling en een TED Talk, zo is te lezen op de website.
Thomas speelt met zijn eigen hartslag en laat jouw hartslag deel worden van de muziek in een voorstelling waar muziek, licht en hartslagen samenkomen.
Als je eenmaal het geluid van de fagot kent, valt je de veelzijdigheid op. Ineens hoor je het regelmatig op radio en tv. Ik kan het weten, want mijn man bespeelt dit prachtige instrument ook.
Kieken
Voor het eerst zal dit jaar de Achterhoekse Kunstprijs worden uitgereikt. Beeldend kunstenaar Dolf Bierhuizen uit Borculo nam het initiatief en schreef zo’n zeshonderd Achterhoekse kunstenaars aan. Het resultaat is dat er, mede dankzij Kunstkring Ruurlo en collega-bestuurder Arie Reijn, nu in Kunstgalerie De Smidse 179 kunstwerken te bewonderen zijn. Een vakjury zal de werken beoordelen. Kunsthistoricus Jaap Nijstad, een van de juryleden, geeft aan dat de beoordeling van kunstwerken voor een deel een gevoelskwestie iets. En je kan een werk objectief kiezen op kwaliteit en het vakmanschap waarmee het tot stand is gekomen. Of je het zelf mooi of niet mooi vindt, doet niet ter zake. Ook bezoekers kunnen hun stem uitbrengen op de drie beste kunstwerken. Die stemmen bepalen wie de publieksprijs wint. Tja, als ik voor mezelf spreek, met mijn beperkte kennis van kunst kan ik het vakmanschap niet echt beoordelen. Ik word door kunst geraakt of niet. Het zou leuk zijn als onze lezers met ons delen welk kunstwerk het meeste aansprak, met een korte beschrijving waarom. Dat kan door deze Nieuwsbrief te beantwoorden.
Afstoffen
Cultuurnieuws in historische context
Ontkerkelijkte kerken als expositieruimte
Architect Edy Kwak nam voor Achterhoek Nieuws een kijkje bij het Kerkje De Rietstap in Dinxperlo. In het Guinnes Book of Records is de kerk, die te vinden is aan de Meniststraat, op het industrieterrein, opgenomen als kleinste kerkje van Nederland. Het kerkje heeft overigens nooit dienst gedaan als kerk. Ooit was het een opslagruimte en stal voor varkens en geiten. In 1984 werd het kerkje verplaatst. Steen voor steen afgebroken en 50 meter verder opnieuw opgebouwd. Nu wordt het gebruikt als expositieruimte voor kunstenaars uit de omgeving.
In de Achterhoek zijn meerdere voormalige kerkjes in gebruik als galerie of tentoonstellingsruimte. De Koppelkerk in Bredevoort wordt hierboven nog genoemd. Het kerkje in Laag‑Keppel biedt na een grondige restauratie onderdak aan Kunst of Art. In Drempt zijn regelmatig tentoonstellingen, permanent zijn de wandtapijten met symbolische afbeeldingen zoals de morgenster, de wijnstok en de fontein des levens te bewonderen. De tapijten werden in 1964 aangebracht om de akoestiek te verbeteren. Ze zijn ontworpen door Gunhild Kristensen en werden met de hand geknoopt door de lokale bevolking.
Terwijl ik dit schreef, vroeg ik me af hoe het eigenlijk zit met de ontkerkelijking in De Achterhoek. Beter dan googelen, kun je dat vragen aan ChatGPT.
In de Achterhoek gaat de ontkerkelijking niet zo snel als in de rest van Nederland. Zo’n 52% van de Achterhoekers rekent zich nog tot een religieuze of levensbeschouwelijke groepering. Landelijk is dat 42%. De meeste gelovige Achterhoekers zijn katholiek, namelijk 27,4%. 18,8% van de inwoners is protestant en opvallend is dat maar 2,4% moslim is. Dat is landelijk 5%. In de Achterhoek zijn drie moskeeën, namelijk in Aalten, Doetinchem en Lochem.
Montferland, Oost Gelre en Aalten blijven bovengemiddeld religieus, met kerkelijke betrokkenheid rond of boven de 65%, terwijl in Doetinchem en Bronckhorst minder dan de helft van de bevolking religieus is.
Als ik kijk naar het aantal katholieke kerken kijk dat in Montferland aan de eredienst onttrokken is, verbaast het me dat mijn woonplaats nog in het rijtje ‘bovengemiddeld religieus’ staat.
Op zoek naar informatie kwam ik nog een interessant artikel uit 2024 tegen over de ontkerkelijking in Gelderland. “De kerk, niet te missen in het hart van menig Achterhoeks dorp of stad”, schreef Luuk Stam. Luuk heeft Arjen Woudenberg, directeur van de stichting Gelderse Kerken geïnterviewd. Deze stichting heeft als doel het religieus erfgoed en monumentale kerken in Gelderland te behouden.
Nieuwstips en feedback
Tot slot een huishoudelijke mededeling. Voor persberichten of andere nieuwstips kun je de redactie rechtstreeks tippen via de Deel je nieuws-knoppen op onze websites.
We zijn heel benieuwd naar jouw feedback, dus heb je andere vragen of opmerkingen over deze nieuwsbrief? Reageer gerust op deze mail en dan reageren we zo spoedig mogelijk.