#100 🥳 Een veelvoud aan culturele passies
De Achterhoek als kunstzinnig universum
Beste lezer van de Cultuurnieuwsbrief,
ook deze honderdste (jippie!) cultuurnieuwsbrief is op de eerste plaats bedoeld voor aankondigingen van wat er de komende week zoal in die mooie, kunstzinnige Achterhoek aan cultuur te ervaren valt. Te kieken, te luustern, te lèzen en wat dies meer zij.
Maar een terugblik op wat er in de vorige nieuwsbrief aan bod kwam en inmiddels dus vaak alweer achter de rug is, kan natuurlijk geen kwaad. Anders vliegen we maar door, van nieuwsbrief naar nieuwsbrief, en zijn we zo toe aan nummer 200. Goed om even stil te staan bij wat je nou eigenlijk bekèken, beluusterd en gelèzen hebt. Reflectie als onderdeel van de cultuurbeleving.
Zaterdag was ik (bepaald niet als enige) bij het open huis van de Zutphense Carlijn Kingma, die ook buiten Nederland furore maakt met haar uiterst gedetailleerde grote pentekeningen waarin ze maatschappelijke systemen blootlegt, zoals – haar beroemdste tot nu toe – de wereld van het geld. Haar nieuwste project met als thema de volkshuisvesting was als tekening-in-wording in haar huis te zien. Fascinerend! Ook omdat er veel onderzoek aan voorafgaat; Kingma werkt daartoe samen met journalisten.
Misschien geïnspireerd door Kingma’s universum, met al die dwarsverbindingen, legde ik, wandelend langs tentoongestelde voorstudies en pratend met andere bezoekers, een link met waar ik een week eerder was geweest: de expositie bij Musea Zutphen met werk van Jo Spier (1900-1975). Ook zijn tekenkunst heeft een directe connectie met de journalistiek. Hij was jarenlang illustrator bij De Telegraaf in de tijd dat fotojournalistiek nog nauwelijks bestond. Hij had meer haast dan Kingma, elke dag moest hij een tekening leveren. Spier was de meester van de weinige lijntjes, Kingma is de meesteres van de vele. De overeenkomst is dat ze beiden op hun eigen unieke manier invulling en duiding gaven/geven aan het nieuws in de breedste zin van het woord.
De expositie van Jo Spier is nog geopend tot en met 22 juni. Voor werk van Carlijn Kingma kun je onder meer terecht in Rijksmuseum Twente, dat haar tekening ‘Het weefsel der mensheid’ heeft aangekocht. Het boek over de geldstromen-tekening kun je bestellen via haar website, die een belevenis op zichzelf is.
Sander Grootendorst
Achterhoek Nieuws Cultuurnieuwscast?
Sinds het begin van de Achterhoek Nieuws Cultuurnieuwsbrief roept coördinator
het al: “Ik kan me voorstellen dat heel veel mensen het Achterhoekse cultuurnieuws en de -achtergronden niet alleen willen lezen, maar ook beluisteren omdat ze bijvoorbeeld in de auto zitten, met de hond aan het wandelen zijn, ze de hele dag al hebben gelezen of op een scherm hebben gekeken.” In die twee jaar kwam het er steeds niet van, want hoe moet zoiets dan klinken? Hoe lang moet zoiets duren, met of zonder muziek, of een beetje muziek? Met een voorgedragen gedicht of een interview met een kunstenaar of wethouder? De keuze is reuze en resulteerde telkens in een te hoge drempel om het idee daadwerkelijk vorm te geven.Met deze honderdste editie besloot hij zichzelf en de cultuurcorrespondenten op het laatste moment voor de leeuwen te gooien en vandaag vanuit zijn thuisstudio in Zutphen een pilot op te nemen en te monteren onder het motto dat hij vaak herhaalt: “Gewoon launch & learn”.
Vanavond of morgen kunt daarom een editie van deze eerste Cultuurnieuwscast (?) horen, gewoon via dit Substack kanaal. We zijn heel benieuwd naar reacties, tips en tops!
Passie
Graag zou ik de meester zijn van de weinige woorden, maar er is zoveel te vertellen. Zo waren we zondag (bepaald niet als enigen) op de kunst- en ambachtsmarkt in Vorden. Moet oppassen niet overal dwarsverbanden en overeenkomsten te ontwaren, maar eentje is er natuurlijk sowieso: de passie! Neem de Enschedese imker Arjen Faber. Ongelooflijk hoeveel hij van bijen weet. En hoe knap hij bijenkorven in elkaar vlecht. Zijn leven is één groot onderzoek naar het mysterie van die nijvere insecten, die op hun manier zelf ook grote kunstenaars zijn, ze bouwen magnifieke honingraten. Of neem het Doetinchemse echtpaar Gert en Ineke Kuiperij. Hij was er met schilderijen van vogels waarvoor hij hun eigen veren gebruikt (die heeft hij gevonden of gekregen), zij met origineel borduur- en kantkloswerk, waaronder een schaakspel met stukken en al. Bewonderenswaardig. “Ik doe dit nu al veertig jaar”, zegt Gert. Alsof het de gewoonste zaak van de wereld is. Heb twee kaarten bij hem gekocht waarop hij de blauwzwarte veertjes van een vlaamse gaai had geplakt, voorzien van zes dunne blauwe pootjes.
Ja, dat is het, alle kunstenaars, muzikanten, schrijvers, regisseurs, galeriehouders enzovoort die in de eerste honderd cultuurnieuwsbrieven voorbij zijn gekomen, en in de komende honderd weer, hebben zonder uitzondering één ding gemeen: hun passie. Wij nemen de lezers van de cultuurnieuwsbrief daar graag in mee.
PS
De Achterhoekse cultuuragende zit de komende weken – gevolg van al die passie – behoorlijk vol. Toch een tip voor een uitje buiten de regio: je kunt met Pinksteren naar de grote ‘Flachsmarkt’ in Krefeld, net over de grens bij Venlo. Een grote kunst- en ambachtsmarkt rondom een fraai kasteel. Met ridders en al. Wie je er ook kunt tegenkomen? Gerrit en Ineke Kuiperij! Niet als bezoekers, maar als deelnemers. Benieuwd of ze nog wat ‘Federn von deutschen Vögeln’ krijgen toegeschoven. Meer info.
Ow starke verhaal
Je kunt je als bezoeker, als kijker, luisteraar of lezer zelf uiteraard óók laten inspireren en creatief aan de slag gaan. Op allerlei manieren. Dat hoeft uiteraard niet officieel, het kan op je eigen zolderkamer of in je eigen kring. Officieel ergens aan meedoen, daarvoor zijn in de Achterhoek ook geregeld mogelijkheden. Zo maakte Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers deze week het nieuwe thema bekend voor ‘Flonkergood’, het ‘kadobuuksken dat jaarlijks in maart wordt gepresenteerd in het programma rond de bekendmaking van ‘het beste boek van Achterhoek en Liemers’. Iedereen kan insturen, op voorwaarde dat het een bijdrage is in de streektaal – waarbij het dan weer niet uitmaakt of dat in het Zènders (Zevenaars) Wenters (Winterswijks) of welke variant dan ook is.
Voor de volgende, 28e editie, vraagt het Erfgoedcentrum om ‘ow starke verhaal’: dat kan worden vervat in een gedicht of een kort prozastuk. Vertel ze!
Alle voorwaarden voor deelname zijn te lezen op de website van het Erfgoedcentrum.
Fotowedstrijd: de reis van kraanwater ‘
Of… doe mee aan de fotowedstrijd ‘Waterwonder’, die is uitgeschreven door de provincie Gelderland. “Inwoners van de provincie worden uitgedaagd hun eigen kijk op de reis van water – van wolk tot het water uit de kraan – fotografisch vast te leggen.”
Deelnemers kunnen meedoen in twee categorieën: jeugd (tot en met 14 jaar) en volwassenen (vanaf 15 jaar). De inzendingen worden beoordeeld door een vakjury en door de inwoners van Gelderland zelf. De winnaars maken kans op een een online masterclass fotografie en krijgen de gelegenheid hun werk te exposeren in het Watermuseum in Arnhem en het provinciehuis van Gelderland.
De wedstrijd loopt van 1 tot en met 30 juni 2025. Foto’s kunnen worden geüpload via www.water-wonderen.nl/fotowedstrijd.
UITtip
Bronckhorster Farm Festival – Proef, beleef, geniet!
Laat je onderdompelen in een unieke mix van lokale smaken, muziek, workshops en sfeer tijdens het Bronckhorster Farm Festival. Van food tot feest – hier wil je bij zijn!
Kijk voor alle info en nog veel meer uit-tips op uitagenda-achterhoek.nl.
Kort nieuws
Een selectie uit het kunst- en cultuuraanbod in de vijftien titels van Achterhoek Nieuws en andere media deze week. Meer is te vinden op achterhoeknieuws.nl/cultuur.
BAAK - Kunstroutes te over, collega Theo Soontiëns kondigde er vorige week in de nieuwsbrief al meerdere aan. Onder meer de Kunst4Daagse in de gemeente Bronckhorst. Het zou geen nieuwsbrief, maar een boek vergen om te beschrijven wat er allemaal te zien is. Eén voorbeeld: je kunt dit Hemelvaartweekend langs bij Annemar Mackaaij aan de Molenweg 20 in Baak (elke dag 14-17 uur). Ze schildert mens en dier in olieverf. “Het is bijzonder om te merken dat ik nu echt iets moois op doek kan zetten. Dat had ik nooit gedacht”, zegt ze in Contact-Midden.
BARLO – Buurtschap Barlo maakt zich op voor het openluchtspel Ho ’t d’r hear ging. De voorstelling, die zich afspeelt in de oorlogsjaren, en deels ook in het heden, is te zien op 27 en 28 juni en op 3 en 4 juli. Regisseur Hermen Ligterink: “Per avond kunnen 400 gasten de voorstelling komen bekijken. Het openluchttheater in Barlo, gelegen in een prachtig stukje natuur, is de locatie waar het stuk wordt opgevoerd. Alles komt hier samen, muziek, materieel en verhalen…” Info: oranjeverenigingbarlo.nl.
DINXPERLO – De geweven wandkleden van Joke Warner uit Aalten zijn in juni te bekijken in kerkje De Rietstap in Dinxperlo. De expositie is iedere zondag- en woensdagmiddag toegankelijk van 14.00 tot 17.00 uur (zaterdag 1 juni vanaf 11.30 uur) Warner ontwerpt wandkleden in allerlei vormen, kleuren en technieken. Ze gebruikt daarbij materialen als fijne garens, dikke wol, vodden en papierstroken.
EIBERGEN - In museum de Scheper in Eibergen is van 11 juni tot en met 25 oktober de expositie ‘Berkellandse kunstenaars’ te bezichtigen. Met werk van Carina Claassens met haar serie Achterhoekse Landschap (keramiek met kleurpigment), Esther Bekker (grafietpotlood en penseel), Feico ten Brink (‘ruwe grondstoffen, getransformeerd tot verfijnde kunstwerken’) en vele anderen.
GROENLO – Gezondheidscentrum Den Papendiek in Groenlo biedt leerlingen van scholengemeenschap Marianum een podium om hun kunst tentoon te stellen. De eerste twee werken hangen er al. Ze zijn van Fabienne Ter Braak en Liv Zwama. De opdracht van hun docent kunst/neeldende vorming was ‘mensfiguur met eigen inbreng’. De expostie wordt de komende dagen uitgebreid. “En regelmatig worden er werkstukken vervangen. Het blijft dus interessant!”
’s-HEERENBERG – Dinsdag is de openbare kaartverkoop voor theater en filmhuis ’t Barghse Huus in ’s-Heerenberg van start gegaan, het ook buiten de kasteelstad bekende kleine-maar-fijne theater, waar 120 toeschouwers in passen. Alvast een tipje van de sluier van het seizoensprogramma: cabaretier Jörgen Raymann, drummer Cesar Zuiderwijk en Erwin Nyhoff & Thijs Kemperink alias De Muiters. Het nieuwe seizoen gaat op 25 september van start. Alle info is te vinden op de deze website.
LOCHEM/DOETINCHEM – De Jan Ottink Band bestaat 35 jaar. Lochemer Ottink en zijn muzikanten vieren dat met diverse activiteiten: nieuwe single (getiteld Strak in ’t pak) met bijbehorende videoclip en een podcastserie, Café Halfweg. Op 27 september een groots opgezet jubileumconcert in het Doetinchemse Amphion, gevolgd door een theatertour. En de band staat dit jaar voor het eerst, op de Zwarte Cross.
VORDEN – In Grootvaders Huisje op landgoed Enzerinck zijn volwassenen alleen welkom op uitnodiging van een kind. Op zes ronde borden wordt verteld hoe het huisje vroeger werd gebruikt door de kinderen van het landgoed. De originele bouwtekening is te zien en voor jongste jeugd die er nu komt spelen is er een quiz. Info: Contact-Noord
WINTERSWIJK – Bibliotheek Oost-Achterhoek verzorgt op donderdag 19 juni een creatieve workshop ‘tekenen met een 3D-pen’ voor kinderen uit groep 5 tot en met 8 in de bibliotheek in Winterswijk. Aanmelden kan via www.oostachterhoek.nl/bieblab of in een van de vestigingen van de bibliotheek. Het is onderdeel van het project BIEBlab, bedoeld om ‘op speelse wijze technologische vaardigheden te ontwikkelen’.
ZUTPHEN – Atelier De Zinder opent op zaterdag 7 juni om 12.00 uur de deuren van zijn nieuwe plek aan de Bakkerstraat 22 in Zutphen. Er is een expositie te zien onder de titel ‘bezieling in steen’ met kunst van ervaren beeldhouwers als cursisten van De Zinder.
Lèzen
Laatst moest ik voor een andere opdrachtgever in Winterswijk zijn, dat is vanuit Zutphen een aardig eindje rijden door de uitgestrekte Achterhoek. Ik zag mijn kans schoon en bezocht eindelijk boekhandel Kramer. Meteen doorgelopen naar de streekboeken. Mijn oog viel op de Ode aan het landschap, geschreven door Anton Stortelder: de beschrijving van een fietstocht van in totaal 368 kilometer door de Achterhoek, voorzien van prachtige foto’s. Meer info: achterhoek.nl.
Daarnaast: een boek over een ras-Winterswijker: Ger Heesen (1924-2011), kunstenaar. Heb het kocht, met mijn hoofd nog bij het werk van Kingma, Spier en Kuiperij. Met hart en ziel kunstenaar is de titel, een eigenschap die alle echte kunstenaars gemeen hebben. Het werk van Heesen is heel gevarieerd, van figuratief tot zuiver abstract. Zo schilderde hij graag ‘en plein air’ in de Baumberge, dat is een eindje Duitsland in, maar hij maakte ook mozaïeken die in het hele land een plek kregen in de openbare ruimte, zoals op het voormalige azc in Barlo. Inmiddels is het teruggeplaatst in Heesens geboortedorp, tegen de muur van de Museumfabriek, om precies te zijn.
Het boek, geschreven door Tineke Brouwer en Sjoerd van der Werf, is uitgegeven door Fagus in Aalten.
Luustern
Het is Hemelvaartsavond als ik dit schrijf. Ben net terug van een bezoek aan de ‘kunstklinkplek’ op De Klevenhorst in Hummelo, waar onder anderen collega-Dichter des Achterhoeks en ik gedichten hebben voorgedragen. Een programma dat zich, met andere dichters en muzikanten, de komende dagen (tot en met zondag) herhaalt. Bij ons nam het trio Amestyr uit Bredevoort/Lintelo de muziek voor haar rekening: harp, cello en zang. Verrassend: een uitvoering van Metallica’s Nothing Else Matters met harpbegeleiding. Stadionklanken op hun intiemst. Impressie van een eerder optreden op dezelfde locatie.
Bijzonder treurig nieuws deze week: Freek Rikkerink, de helft van het duo Suzan (Stortelder) en Freek, is ongeneeslijk ziek. Ze hebben al hun optredens per direct afgezegd. Op woensdagochtend 10.00 uur draaiden heel veel Nederlandse radiostations het nummer Lichtje Branden na een oproep van fans.
Freek, uit Harreveld, en Suzan, uit Zieuwent zijn met hun toegankelijke liedjes bijzonder succesvol, ze bieden velen troost in deze geopolitiek gezien zo sombere tijd. Vergeten wordt wel eens dat ze er hard voor hebben moeten werken om zover te komen. Een kwestie van doorzettingsvermogen dat je overal, in de kleinste zaaltjes en bij mensen thuis, je liedjes speelt en zingt om uiteindelijk zelf de hoofdact te worden voor een uitverkocht Ziggo Dome. En… voor de jarige koning. Nog maar ruim een maand geleden zongen Suzan en Freek het nummer ‘De Overkant’ tijdens Koningsdag in Doetinchem. Ze kregen op het podium gezelschap van Willem Alexander en zijn gezin. En trouwens ook van rapper Snelle, ‘De Overkant’, dat over de Achterhoek gaat, is immers een nummer van Freek, Suzan en Snelle (alias Lars, geboren in Gorssel).
Kieken
Kunstwandelen
De Klevenhorst (zie ‘Luustern’) is opgenomen in het Rondje Kunst Hummelo Keppel, een wandelroute door en rond het dorp langs kunst van zeer gevarieerd pluimage. Nog te belopen tot en met Pinksteren. Het Rondje kwam in de plaats van de Kunstwandelroute op landgoed Enghuizen, jaarlijks op touw gezet door kunstenaarsnetwerk Het Web uit Doetinchem. Dat wandelevenement verhuisde naar ’s-Heerenberg. Ook daar kun je nog tot en met Pinksteren naartoe. De kunstwerken zijn opgesteld rond kasteel Huis Bergh en in de Plantage. Ze gaan als vanzelf een relatie aan met het fraaie parklandschap en de rijke historie. Info: kunstwandelroutehuisbergh.nl
Afstoffen
De lokale geschiedenis in 17.000 foto’s
Twee jaar werkten ze eraan, met tien vrijwilligers. En met succes: de bijna 17.000 foto’s uit de beeldcollectie van Historisch Genootschap Lochem-Laren-Barchem zijn nu online te bekijken op erfgoedcentrumzutphen.nl. Het gaat om 150 jaar lokale geschiedenis in beeld. “Die foto’s zijn niet van ons, maar van ons allemaal. Die schat moet bewaard blijven”, zegt voorzitter Paul Roodbol.
Tien vrijwilligers boden hun hulp aan bij de “enorme klus”. Hoewel de hele collectie nu online staat, is het werk nog niet klaar. Er zijn nog een paar honderd foto’s die nader onderzocht moeten worden. Ook blijven er nieuwe foto’s binnenkomen. De Berkelbode publiceert wekelijks een foto met de vraag om meer informatie, zoals wie is er op de foto afgebeeld, of om welke boerderij gaat het. Daar wordt veel op gereageerd. Het geeft de nauwe band aan van de Achterhoekers met de leefomgeving en de geschiedenis.
Nieuwstips en feedback
Tot slot een huishoudelijke mededeling. Voor persberichten of andere nieuwstips kun je de redactie rechtstreeks tippen via de Deel je nieuws-knoppen op onze websites.
We zijn heel benieuwd naar jouw feedback, dus heb je andere vragen of opmerkingen over deze nieuwsbrief? Reageer gerust op deze mail en dan reageren we zo spoedig mogelijk.